ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ

ΙΛΙΑΔΑ ΟΜΗΡΟΥ: Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ

Παρουσίαση Νικόλαος Καββαδάς

2. ΙΛΙΑΣ Δ 422-456
.............................................................................................................................................
Μετάφραση Όλγα Κομνηνού-Κακριδή

Όπως στον πολυθόρυβο γιαλό σηκώνεται το ένα κύμα της θάλασσας πίσω από το άλλο,
καθώς το σπρώχνει ο Ζέφυρος,
και πρώτα  υψώνεται βαθιά μέσα στο πέλαγος,
και ύστερα σπάζοντας στη ξηρά βουίζει τρομερά,
και καμπουριασμένο σηκώνεται ψηλά γύρω από τους κάβους
και τινάζει πέρα την άχνη της θάλασσας.

ΩΣ Δ' ΟΤ' ΕΝ ΑΙΓΙΑΛΩ ΠΟΛΥΗΧΕΙ ΚΥΜΑ ΘΑΛΑΣΣΗΣ
ΟΡΝΥΤ' ΕΠΑΣΣΥΤΕΡΟΝ  ΖΕΦΥΡΟΥ ΥΠΟ ΚΙΝΗΣΑΝΤΟΣ
ΠΟΝΤΩ ΜΕΝ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΚΟΡΥΣΣΕΤΑΙ, ΑΥΤΑΡ ΕΠΕΙΤΑ
ΧΕΡΣΩ ΡΗΓΝΥΜΕΝΟΝ ΜΕΓΑΛΑ ΒΡΕΜΕΙ, ΑΜΦΙ ΔΕ Τ' ΑΚΡΑΣ
ΚΥΡΤΟΝ ΕΟΝ ΚΟΡΥΦΟΥΤΑΙ, ΑΠΟΠΤΥΕΙ Δ'ΑΛΟΣ ΑΧΝΗΝ.



Έτσι προχωρούσαν τότε οι φάλαγγες των Δαναών ακατάπαυστα,
η μία πίσω από την άλλη, να μπούν στον πόλεμο.
και καθένας από τους αρχηγούς πρόσταζε τους δικούς του.
Οι άλλοι προχωρούσαν βουβοί
-θα έλεγες πως δεν είχε φωνή στα στήθια του τόσο πολύς στρατός που ακολουθούσε-
δίχως μιλιά, γιατί φοβόνταν τους αρχηγούς τους,
και γύρω απ' όλους έλαμπαν τα πλουμισμένα όπλα που φορούσαν προχωρώντας στη γραμμή.
Οι Τρώες πάλι, όπως τα πρόβατα κάποιου βοσκού που έχει πολλά κοπάδια στέκονται αμέτρητα, και αδιάκοπα βελάζουν ακούγοντας τις φωνές των αρνιών τους, καθώς τους αρμέγουν το άσπρο γάλα,

ΩΣ ΤΟΤ' ΕΠΑΣΣΥΤΕΡΑΙ ΔΑΝΑΩΝ ΚΙΝΥΝΤΟ ΦΑΛΑΓΓΕΣ
ΝΩΛΕΜΕΩΣ ΠΟΛΕΜΟΝΔΕ.
ΚΕΛΕΥΕ ΔΕ ΟΙΣΙΝ ΕΚΑΣΤΟΣ ΗΓΕΜΟΝΩΝ,
ΟΙ Δ'ΑΛΛΟΙ ΑΚΗΝ ΙΣΑΝ, ΟΥΔΕ ΚΕ ΦΑΙΗΣ
ΤΟΣΟΝ ΛΑΟΝ ΕΠΕΣΘΑΙ ΕΧΟΝΤ ΕΝ ΣΘΗΘΕΣΙΝ ΑΥΔΗΝ ΣΙΓΗ ΔΕΙΔΙΟΤΕΣ ΣΗΜΑΝΤΟΡΑΣ ΑΜΦΙ ΔΕ ΠΑΣΙ ΤΕΥΧΕΑ ΠΟΙΚΙΛ ΕΛΑΜΠΕ ΤΑ ΕΙΜΕΝΟΙ ΕΣΤΙΧΟΩΝΤΟ ΤΡΩΕΣ Δ ΩΣ Τ ΟΙΕΣ ΠΟΛΥΠΑΜΟΝΟΣ ΑΝΔΡΟΣ ΕΝ ΑΥΛΗ ΜΥΡΙΑΙ ΕΣΤΗΚΑΣΙΝ ΑΜΕΛΓΟΜΕΝΑΙ ΓΑΛΑ ΛΕΥΚΟΝ


Έτσι και η οχλοβοή των Τρώων υψώνονταν από τη μιαν άκρη ως την άλλη στο πλατύ στρατόπεδο.
Γιατί δεν ήταν ολωνών ίδιος ο θόρυβος ούτε η ομιλία τους μία.
Οι γλώσσες τους ήταν ανακατωμένες και ήταν άνθρωποι από πολλές μεριές συναγμένοι.
Αυτούς τους ξεσήκωνε ο Άρης, τους άλλους η Αθηνά με τα γαλανά μάτια, και ο Πανικός και ο Φόβος και η Έριδα, που λυσσομανάει άπαυτα, του αντροφόνου Άρη αδερφή και συντρόφισσα'
που στην αρχή σηκώνεται σιγά σιγά,
έπειτα όμως ακουμπά στον ουρανό το κεφάλι της και περπατά πάνω στη γη.
Αυτή τότε έριξε ανάμεσα τους σκληρό πόλεμο, τριγυρίζοντας μέσα στους πολεμιστές,
πληθαίνοντας το βόγγο των αντρών.

ΩΣ ΤΡΩΩΝ ΑΛΑΛΗΤΟΣ ΑΝΑ ΣΤΡΑΤΟΝ ΕΥΡΥΝ ΟΡΩΡΕΙ ΟΥ ΓΑΡ ΠΑΝΤΩΝ ΗΕΝ ΟΜΟΣ ΘΡΟΟΣ ΟΥΔ' ΙΑ ΓΗΡΥΣ ΑΛΛΑ ΓΛΩΣΣ' ΕΜΕΜΙΚΤΟ ΠΟΛΥΚΛΗΤΟΙ Δ' ΕΣΑΝ ΑΝΔΡΕΣ.
ΩΡΣΕ ΔΕ ΤΟΥ ΜΕΝ ΑΡΗΣ ΤΟΥΣ ΔΕ ΓΛΑΥΚΩΠΙΣ ΑΘΗΝΗ ΔΕΙΜΟΣ Τ' ΗΔΕ ΦΟΒΟΣ ΚΑΙ ΕΡΙΣ ΑΜΟΤΟΝ ΜΕΜΑΥΙΑ ΑΡΕΟΣ ΑΝΔΡΟΦΟΝΟΙΟ ΚΑΣΙΓΝΗΤΗ ΕΤΑΡΗ ΤΕ, Η Τ' ΟΛΙΓΗ ΜΕΝ ΠΡΩΤΑ ΚΟΡΥΣΣΕΤΑΙ, ΑΥΤΑΡ ΕΠΕΙΤΑ ΟΥΡΑΝΩ ΕΣΤΗΡΙΞΕ ΚΑΡΗ ΚΑΙ ΕΠΙ ΧΘΟΝΙ ΒΑΙΝΕΙ Η ΣΦΙΝ ΚΑΙ ΤΟΤΕ ΝΕΙΚΟΣ ΟΜΟΙΙΟΝ ΕΜΒΑΛΕ ΜΕΣΣΩ ΕΡΧΟΜΕΝΗ ΚΑΘ' ΟΜΙΛΟΝ ΟΦΕΛΛΟΥΣΑ ΣΤΟΝΟΝ ΑΝΔΡΩΝ.



Κι εκείνοι, όταν πια προχωρώντας έσμιξαν στο ίδιο μέρος, έγιναν ένα οι ασπίδες τους,
ένα τα κοντάρια τους, ένα η ορμή των πολεμιστών που φορούσαν χαλκένιους θώρακες.
Οι ασπίδες που είχαν αφαλό  στη μέση χτυπούσαν η μια την άλλη, και σηκώνονταν πολλή αντάρα.
κι ακούγονταν οιμωγές μαζί με καυχησιές αυτών που σκότωναν κι αυτών που σκοτώνονταν, και γη πλημμύρισε από το αίμα.Όπως όταν βρέξει και κατεβάζουν τα ξεροπόταμα από τα βουνά και ρίχνουν μαζί το νερό από  κρουνούς μεγάλους εκεί που σμίγουν τα δυο φαράγγια τους, μέσα σε βαθιά χαράδρα, και το βόγγο τους τον ακούει από μακριά πάνω στα βουνά ο βοσκός,- έτσι καθώς έσμιγαν κι αυτοί, ακούγονταν ξεφωνητά και παλέματα.


ΟΙ Δ' ΟΤΕ ΔΗ Ρ' ΕΣ ΧΩΡΟΝ ΕΝΑ ΞΥΝΙΟΝΤΕΣ ΙΚΟΝΤΟ ΣΥΝ Ρ' ΕΒΑΛΟΝ ΡΙΝΟΥΝ ΣΥΝ Δ' ΕΓΧΕΑ ΚΑΙ ΜΕΝΕ ΑΝΔΡΩΝ ΧΑΛΚΟΘΩΡΗΚΩΝ ΑΤΑΡ ΑΣΠΙΔΕΣ ΟΜΦΑΛΟΕΣΣΑΙ ΕΠΛΗΝΤ' ΑΛΛΗΛΗΣΙ ΠΟΛΥΣ Δ' ΟΡΥΜΑΓΔΟΣ ΟΡΩΡΕΙ.
ΕΝΘΑ Δ' ΑΜ ΟΙΜΩΓΗ ΤΕ ΚΑΙ ΕΥΧΩΛΗ ΠΕΛΕΝ ΑΝΔΡΩΝ ΟΛΛΥΝΤΩΝ ΤΕ ΚΑΙ ΟΛΛΥΜΕΝΩΝ, ΡΕΕ Δ' ΑΙΜΑΤΙ ΓΑΙΑ.
ΩΣ Δ'ΟΤΕ ΧΕΙΜΑΡΡΟΙ ΠΟΤΑΜΟΙ  ΚΑΤ' ΟΡΕΣΦΙ ΡΕΟΝΤΕΣ ΕΣ ΜΙΣΓΑΓΚΕΙΑΝ ΣΥΜΒΑΛΛΕΤΟΝ ΟΒΡΙΜΟΝ ΥΔΩΡ ΚΡΟΥΝΩΝ ΕΚ ΜΕΓΑΛΩΝ ΚΟΙΛΗΣ ΕΝΤΟΣΘΕ ΧΑΡΑΔΡΗΣ, ΤΩΝ ΔΕ ΤΕ ΤΗΛΟΣΕ ΔΟΥΠΟΝ ΕΝ ΟΥΡΕΣΙΝ ΕΛΚΥΕ ΠΟΙΜΗΝ ΩΣ ΤΩΝ ΜΙΣΓΟΜΕΝΩΝ ΓΕΝΕΤΟ ΙΑΧΗ ΤΕ ΠΟΝΟΣ ΤΕ.

..............................................................................................................................................


ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΙΛΙΑΔΑΣ
Η οπτικοποίηση των δεδομένων πάντοτε λειτουργεί σαν καταλύτης αντίληψης της αλήθειας.

Εδώ με την υπογράμμιση των γνωστών κατανοητών και χρησιμοποιούμενων μέχρι σήμερα λέξεων καταφέρνουμε να αντιληφθούμε άμεσα χωρίς πολλά λόγια αυτό που άλλοι επιδιώκουν να μας πείσουν με μυριάδες λόγων και έργων πως δεν ισχύει:
Ότι μιλάμε την ίδια γλώσσα με τους προγόνους μας κι επομένως με λίγη εξάσκηση μπορούμε να διαβάζουμε κατευθείαν από τη πηγή.

Η εξάσκηση αυτή συνίσταται σε δύο στοιχεία:
α. αντιστοίχιση αρχαίων και σύγχρονων κειμένων για την κατανόηση του περιεχομένου.
β.επίλυση αποριών για τις άγνωστες λέξεις με μια απλή ενημέρωση για το από που προέρχονται και πως δημιουργούνται τυπικά οι άγνωστες λέξεις.

Όλες εκείνες οι σχολαστικές αναλύσεις που γίνονται στο σχολείο είναι άχρηστες και το κυριότερο επιζήμιες επειδή χάνεται η ουσία.

Μια υπόμνηση του ποσοστού των γνωστών αρχαίων λέξεων αρκεί για να μας πείσει ότι μιλάμε τη γλώσσα των προγόνων μας σήμερα με ελάχιστη αλλαγή κυρίως τυπική.

ΩΣ Δ' ΟΤ' ΕΝ ΑΙΓΙΑΛΩ ΠΟΛΥΗΧΕΙ ΚΥΜΑ ΘΑΛΑΣΣΗΣ
Η συνέχεια της Ελληνικής γλώσσας φαίνεται εδώ χωρίς πολλά λόγια,
Ο κάθε Έλληνας ακούγοντας αυτό το στίχο μπορεί να κατανοήσει το άμεσο νόημα του κειμένου χωρίς να γνωρίζει αρχαία Ελληνικά αν και τα μιλάει σε μεγάλο βαθμό χωρίς να το συνειδητοποιεί όπως φαίνεται .

Επομένως ο Έλληνας κατανοεί  τα λεγόμενα των προγόνων του που διαθέτουν βάθος 500.000 σύμφωνα με τις ανακαλύψεις περί της Ελληνικής προέλευσης -αυτοχθονίας- και γραφής μιας σειράς ευρημάτων Ελλήνων και ξένων επιστημόνων αρχαιολόγων, ανθρωπολόγων, παλαιοντολόγων.

[βλέπε Τσικριτσής Μ. ''Γραμμική Α. Συμβολή στη κατανόηση μιας Αιγαιακής Γραφής, Ηράκλειο 2001''
Χουρμουζιάδης Γ.Χ.''Ο λιμναίος Προιστορικός οικισμός του Δισπηλιού Καστοριάς, εκδ.Κώδικας Θεσ/νικη1996
Αρης Πουλιανός ''ο αρχάνθρωπος του σπηλαίου των Πετραλώνων Χαλκιδικής'']

Υπάρχει ένα τεράστιο σύνολο ποιητικής προφορικής παράδοσης  της συλλογικής δημιουργίας των προγόνων μας -αντίστοιχης του σύγχρονου μας δημοτικού τραγουδιού- που εντοπίζεται στην περίοδο οκτώ χιλιάδων ετών από σήμερα.
Αυτή η παράδοση καταγράφηκε για να διδαχτεί και να διασωθεί αναλλοίωτο το πολύτιμο , πολυεπίπεδο και πολυδιάστατο περιεχόμενο της.

Η Ιλιάδα ήταν διδακτικό εργαλείο μέσα στη μεγαλειώδη λογοτεχνική του αξία έχει και εκπαιδευτική αξία αντίστοιχη αν όχι ανώτερη.
'Ηταν το αναγνωστικό, -τρόχιζαν το νου των νέων με αυτό: μάθαιναν ολόκληρες ραψωδίες από μνήμης-  ήταν επίσης το πολεμικό εγχειρίδιο, το ιατρικό εγχειρίδιο, το κοινωνιολογικό εγχειρίδιο, το ανθρωπολογικό εγχειρίδιο, το ιστορικό εγχειρίδιο, το ηθικό εγχειρίδιο των Ελλήνων, .
Αντίστοιχα πολυεπίπεδο και πολυδιάστατο έργο είναι και η Οδύσσεια.

Το οκτώ χιλιάδες χρόνια δεν προκύπτει αυθαίρετα δεδομένου ότι τα έπη -Ιλιάδα και Οδύσσεια- περιγράφουν πολλά πράγματα που ίσχυαν προκατακλυσμιαία και που μετά τον τελευταίο κατακλυσμό δεν ισχύουν πια.
Μιλάμε για τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα 1528πΧ, δηλαδή τον τρίτο και τελευταίο από τους τρεις γνωστούς κατακλυσμούς: ΔΑΡΔΑΝΟΥ, ΩΓΥΓΟΥ ΔΕΥΚΑΛΙΩΝΟΣ.
βλέπε :
[περι κατακλυσμού του Δαρδάνου
-Διόδωρος Σικελιώτης V47 4-5
-Στράβων Γεωγρ. Α', 3,4
περι κατακλυσμού του Ωγύγου
Eυσέβιος Καισαρείας Fragm. Xρονικών α' LXXXIV
περι κατακλυσμού του Δευκαλίονα-1528 πΧ-
Ευσέβιος Καισαρείας Fragm.Χρονικών β']

Ο Ευσέβιος Καισαρείας ως ιστορικός είχε πρόσβαση στη κιβωτό γνώσης των  Αρχαίων ιερών και μαντείων που εμπιστεύτηκαν το σύνολο των αρχείων που γλύτωσαν της καταστροφής από τους υποτιθέμενους χριστιανούς σε Έλληνες χριστιανούς μοναχούς και ιερωμένων που δεν είχαν απωλέσει τη παιδεία και την εθνική τους ταυτότητα.Εκεί διατηρούνται μέχρι σήμερα εκτός όσων κλάπηκαν από τους βάρβαρους πλιατσικολόγους σταυροφόρους όσοι .

Επομένως όλοι αυτοί που μετέφεραν την προφορική ή και γραπτή παράδοση μιλούσαν για πράγματα που έχει μεν αποδειχτεί προσφάτως ότι υπήρξαν  -από γεωλογικές αλλαγές λόγου χάρη -αλλά που δεν τα έζησαν ούτε μπορούσαν να έχουν γνώση τους.

Η τεράστια αυτή ποιητική παράδοση προφορική και γραπτή που καταγράφηκε σε δύο μεγάλα επικά και διδακτικά σύνολα τα λεγόμενα έπη: την Ιλιάδα και την Οδύσσεια πριν από περίπου τρεις χιλιάδες χρόνια, είναι μέρος της κωδικοποιημένης Ιστορίας των προγόνων μας  .

Η Ιλιάδα (Ιλιάς)  σώζεται ολόκληρη στις μέρες μας.
Η σύνθεσή της, που κατά την παράδοση έγινε από τον Όμηρο, τοποθετείται στον 8ο αιώνα π.Χ. και βασίζεται στην παράδοση προφορικής σύνθεσης και απαγγελίας ηρωικών ποιημάτων που είχε αναπτυχθεί τους προηγούμενους αιώνες.
Το ποίημα, που περιγράφει κάποια γεγονότα του δέκατου και τελευταίου χρόνου της πολιορκίας της Τροίας (Ιλίου) από τους Έλληνες (Αχαιοί ή Αργείοι ή Δαναοί στο έπος), είναι γραμμένο σε δακτυλικό (ή ηρωικό) εξάμετρο σε μια έντεχνη ποιητική γλώσσα και έχει 15.693 στίχους.

Στις επόμενες αναρτήσεις θα επικεντρωθούμε στα υπόλοιπα ενδιαφέροντα επίπεδα του έργου.

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ '' Ο ΒΩΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΟΣ"

ᾨδὴ Δεκάτη.

 Ὁ Βωμὸς τῆς Πατρίδος

 Τρέξατε ἀδέλφια, τρέξατε ψυχαὶ θερμαί, γενναῖαι·
 εἰς τὸν βωμὸν τριγύρω τῆς πατρίδος ἀστράπτοντα τρέξατε πάντες.

5 β´.
 Ἂς παύσωσ᾿ ἡ διχόνοιαι ποὺ ρίχνουσι τὰ ἔθνη τυφλά,
 ὑπὸ τὰ σκληρότατα ὀνύχια τῶν ἀγρύπνων δολίων τυράννων.

10 γ´. Τρέξατ᾿ ἐδῶ· συμφώνως τοὺς χοροὺς ἂς συμπλέξωμεν,
προσφέρων ὁ καθένας λαμπρᾶν θυσίαν, πολύτιμον, εἰς τὴν πατρίδα.

15 δ´. Ἐδῶ ἂς καθιερώσωμεν τὰ πάθη μας προθύμως·
τ᾿ ἅρματα ἡμεῖς ἀδράξαμεν μόνον διὰ ῾νὰ πληγώσωμεν τοῦ Ὀσμᾶν τὰ στήθη.

20 ε´. Ἐδῶ πάντα τὰ πλούτη μας ἂς χύσωμεν· ἐν ὅσῳ γυμνὸν σπαθὶ βαστοῦμεν μᾶς φθάνουσι τὰ φύλλα τίμια της δάφνης.

25 ς´. K᾿ ὕστερ᾿, ἀφ᾿ οὗ συντρίψωμεν τὸν ἔχθιστον ζυγόν, ἄλλα ὄχι ἀβέβαια πλούτη θέλει μᾶς δώσει πάλιν ἡ ἐλευθερία.

30 ζ´. Ἐδῶ ἡδονὰς καὶ ἀνάπαυσιν ὦ φίλοι ἂς παραιτήσωμεν· ξηρὴ πέτρα τὸ στρῶμα, φαρμάκι τὸ ψωμὶ τῆς δουλείας εἶναι.

35 η´. Ἐδῶ, σὰν ἀναθήματα, εἰς τὸν βωμὸν πλησίον, τοὺς συγγενεῖς, τὰ τέκνα μας ἀγαπητά, τοὺς γέροντας τώρα ἂς ἀφήσωμεν.

40 θ´. Πάντα ὅσα εἰς τὴν καρδίαν μας εἶναι ἀκριβή, δὲν πρέπουσιν εἰς ἄνδρας ποὺ τρομάζουν ἔμπροσθεν εἰς ἀνόητον βάρβαρον σκῆπτρον.

45 ι´. Οὔτε ἡ ζωὴ δὲν πρέπει. Τρέξατε ἀδέλφια, τρέξατε· συμμέτρως ἐχορεύσαμεν, σύμμετρα ἂς ἀποθάνωμεν διὰ τὴν πατρίδα.

ΣΟΒΙΝΙΣΜΟΣ

Σοβινισμός: η απόλυτη και με πάθος προσήλωση των ατόμων στο έθνος τους, η οποία φτάνει ως την περιφρόνηση και την εχθρότητα προς άλλα έθνη· Aκραίος  επιθετικός εθνικισμός. 

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ ''ΕΙΣ ΤΟΝ ΠΡΟΔΟΤΗΝ"

ᾨδὴ Ἐννάτη. Εἰς τὸν Προδότην
στροφὴ πρώτη.

Ἐγύρισε ταὶς πλάταις του·
φεύγει, φεύγει ὁ προδότης·
ἀλαμπῆ σέρνει τ᾿ ἅρματα
φαρμακερά, τὸ στῆθος του
ἔγινεν ᾅδης. 5
β´.

Τὸν σταυρὸν καὶ τοὺς Ἕλληνας
ἄφησ᾿ ὀπίσω, ἐξάπλωσεν
ἀδελφικῶς τὴν χεῖρα του
῾ς τοὺς τούρκους, κ᾿ ἐπροσκύνησε
βάρβαρον νόμον. 10
γ´.

Τὸν συντροφεύει ὁλόμαυρον
μέγα ἐναέριον σύγνεφον·
κρέμεται ἀκόμα ἀτίνακτον
ἀστροπελέκι ἐπάνω του,
κ᾿ ἄγρυπνος μοῖρα. 15
δ´.

Ὦ Βαρνακιώτη· τρέχεις,
καὶ ὁ κτύπος τῶν ποδῶν σου
ἀντιβομβεῖ, ὡσὰν ῾νἄτρεχες
ἐπὶ τὸν κούφιον θόλον
βαθείας ἀβύσσου. 20
ε´.

Ἂν κοπιασμένος πέσῃς
῾ν ἀναπαυθῆς ῾ς τὰ χόρτα,
ἡ τιμωρὸς συνείδησις
μὲ᾿ σὲ πλαγιάζει ἀλλάζουσα
τὰ χόρτα εἰς δράκοντας. 25
ς´.

Τὸ φῶς ἐσὺ ἀποφεύγεις
τῆς ἡμέρας, φοβούμενος
μήπως τῶν προδομένων
ἀνθρώπων σὲ ξανοίξουσιν
ἡ μακραὶ σπάθαι. 30
ζ´.

Κράζεις τὴν νύκτα, κ᾿ ἔρχεται·
ἀλλὰ εἰς τὸ σκότος μέσα
τυλιγμένους φαντάζεσαι
ἐχθροὺς ἀρματωμένους,
καὶ ὡς ἄφρων μένεις. 35
η´.

Ἂν μαυροφορεμένης
χήρας, ἂν βρέφους θρῆνον
ὀρφανικὸν ἀκούσῃς,
τρέμεις, καὶ τὸ ποτήρι σου
πέφτει σχισμένον. 40
θ´.

Ἂν τῆς χαρᾶς τὸν γέλωτα
ἰδῆς εἰς φιλικὸν
δεῖπνον περιπετώμενον,
ἀπ᾿ ἵδρωτα θανάτου
στάζουν τὰ φρύδια σου. 45
ι´.

Ὤ, ποίαν ζωὴν ἠγόρασες
προδότα Βαρνακιώτη!
καὶ τί ἔλπιζες; τὸ θεῖον
διὰ τοὺς ὁμοίους σου τέτοια
δῶρα ἑτοιμάζει. 50
ια´.

Ἂν ἤθελες χρυσάφι -
πολὺν εἰς τὰς βαρβάρους
ἀγαρηνὰς σκηνάς
μὲ᾿ τὸ σπαθὶ εἰς τὸ χέρι
εὕρισκες πλοῦτον. 55
ιβ´.

Πληγωμένος ἀπ᾿ ὕβριν
Ἑλληνικῶν στομάτων
ἂν ἤθελες ἐκδίκησιν -
ἡ καλλητέρα ἐκδίκησις
εἶναι ἡ συμπάθεια. 60
ιγ´.

Μέγα, λαμπρὸν ἐὰν ἤθελες
ὄνομα, καὶ περνώντας
ἐσὺ κάθε ὀφθαλμὸς
μὲ᾿ θαυμασμὸν ῾νὰ στρέφεται
παρατηρώντας σε. - 65
ιδ´.

Σφαλερὸν δρόμον, ἄθλιε,
ἐδιάλεξας· οἱ Ἕλληνες
ποὺ ἐπρόδωσας θαυμάζονται
ἀπὸ τὴν οἰκουμένην
κ᾿ ἥρωες καλοῦνται. 70
ιε´.

Καὶ καταφρονημένος
Ὁ Βαρνακιώτης ἔγινε. -
γύρευε ἀπὸ τὴν μοῖραν σου
κρυπτὸν ῾νὰ σοῦ χαρίσῃ
τάφον εἰς ὅλους. 75


ᾨδὴ Δεκάτη. Ὁ Βωμὸς τῆς Πατρίδος
στροφὴ πρώτη.

Τρέξατε ἀδέλφια, τρέξατε
ψυχαὶ θερμαί, γενναῖαι·
εἰς τὸν βωμὸν τριγύρω
τῆς πατρίδος ἀστράπτοντα
τρέξατε πάντες. 5
β´.

Ἂς παύσωσ᾿ ἡ διχόνοιαι
ποὺ ρίχνουσι τὰ ἔθνη
τυφλά, ὑπὸ τὰ σκληρότατα
ὀνύχια τῶν ἀγρύπνων
δολίων τυράννων. 10
γ´.

Τρέξατ᾿ ἐδῶ· συμφώνως
τοὺς χοροὺς ἂς συμπλέξωμεν,
προσφέρων ὁ καθένας
λαμπρᾶν θυσίαν, πολύτιμον,
εἰς τὴν πατρίδα. 15
δ´.

Ἐδῶ ἂς καθιερώσωμεν
τὰ πάθη μας προθύμως·
τ᾿ ἅρματα ἡμεῖς ἀδράξαμεν
μόνον διὰ ῾νὰ πληγώσωμεν
τοῦ Ὀσμᾶν τὰ στήθη. 20
ε´.

Ἐδῶ πάντα τὰ πλούτη μας
ἂς χύσωμεν· ἐν ὅσῳ
γυμνὸν σπαθὶ βαστοῦμεν
μᾶς φθάνουσι τὰ φύλλα
τίμια της δάφνης. 25
ς´.

K᾿ ὕστερ᾿, ἀφ᾿ οὗ συντρίψωμεν
τὸν ἔχθιστον ζυγόν,
ἄλλα ὄχι ἀβέβαια πλούτη
θέλει μᾶς δώσει πάλιν
ἡ ἐλευθερία. 30
ζ´.

Ἐδῶ ἡδονὰς καὶ ἀνάπαυσιν
ὦ φίλοι ἂς παραιτήσωμεν·
ξηρὴ πέτρα τὸ στρῶμα,
φαρμάκι τὸ ψωμὶ
τῆς δουλείας εἶναι. 35
η´.

Ἐδῶ, σὰν ἀναθήματα,
εἰς τὸν βωμὸν πλησίον,
τοὺς συγγενεῖς, τὰ τέκνα μας
ἀγαπητά, τοὺς γέροντας
τώρα ἂς ἀφήσωμεν. 40
θ´.

Πάντα ὅσα εἰς τὴν καρδίαν μας
εἶναι ἀκριβή, δὲν πρέπουσιν
εἰς ἄνδρας ποὺ τρομάζουν
ἔμπροσθεν εἰς ἀνόητον
βάρβαρον σκῆπτρον. 45
ι´.

Οὔτε ἡ ζωὴ δὲν πρέπει.
Τρέξατε ἀδέλφια, τρέξατε·
συμμέτρως ἐχορεύσαμεν,
σύμμετρα ἂς ἀποθάνωμεν
διὰ τὴν πατρίδα. 50

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ ''ΕΙΣ ΤΗΝ ΝΙΚΗΝ''

ᾨδὴ Ὀγδόη. Εἰς τὴν Νίκην
στροφὴ πρώτη.

Ὄν, σὺ ποὺ ἡ φαντασία
φλογώδης τῶν θνητῶν
῾σὰν πτερωμένην βλέπει
παρθένον ῾ς τὸν ἀέρα,
οὐράνιον ἔργον 5
β´.

῾Σ τὸ μέτωπόν σου πάντοτε
ἄσβεστος λάμπει ἀστέρας,
ὦ Νίκη, συσσωρεύονται
τριγύρω σου ματαίως
νύκτες αἰώνων. 10
γ´.

Τὸ χέρι ὁποὺ τὰ πέπλα
τῶν οὐρανῶν κατέστρωσεν,
ἀπὸ σύγνεφα ὁλόχρυσα
ἐκβαίνει, καὶ σοῦ δείχνει
ἀνδρείους ἀνθρώπους. 15
δ´.

Πετάεις ἐσὺ κ᾿ ἐπάνω τους
σκορπίζεις φύλλα ἁμάραντα·
τέρπουν αὐτὰ τοὺς ζῶντας,
καὶ τοὺς γενναίως θανόντας
τέρπουν ἀκόμα. 20
ε´.

Αἴ, πῶς ὑπὸ τὴν πτέρυγα
ταχεῖαν του Νότου ἢ τ᾿ Εὕρου,
πολλὰ βλέπεις ῾νὰ σκήπτωσι
τ᾿ ἀνήσυχα τῆς λίμνης
῾ψηλὰ καλάμια! 25
ς´.

Ἀπὸ τριγμοὺς γεμίζουν
ἀπαύστως ὁλοτρίγυρα
μεγίστην πεδιάδα,
κανεὶς δὲ δὲν ἐμέτρησεν
αὐτῶν τὸ πλῆθος. 30
ζ´.

Ὅμως οἱ κυνηγοὶ
βάνουν φωτιὰν ῾κεῖ μέσα,
κ᾿ εὐθὺς ἀπὸ μίαν ἄκραν
῾πέρασ᾿ ἡ φλόγα εἰς ἄλλην
καίουσα τὰ πάντα. 35
η´.

Πανέρημος, ξεσκέπαστη
ἀστράπτει τώρα ἡ πλάτη
τῶν ὑδάτων, ἐσκόρπισεν
ὁ ἄνεμος τὰ λείψανα
καπνοῦ καὶ στάκτης. 40
θ´.

Πυκνά, πυκνὰ ὡς καλάμια
ἀνεμισμένα ἐβλέπαμεν
῾νὰ κινῶνται εἰς τοὺς κάμπους μας
τῶν πολεμίων μας τ᾿ ἅρματα,
κ᾿ ἔπεσαν ὅλα. 45
ι´.

Ποῦ εἶναι ἡ τόσσαι γλώσσαι
τῶν ἀκτινοβολούντων
σπαθιῶν; ποῦ εἶναι ἡ χεῖρες
τῶν ἐχθρῶν μας ἀμέτρητοι;
ποῦ τὰ καυχήματα; 50
ια´.

Πλατὺς καὶ σκοτεινός,
βαθὺς ἔχασκεν κ᾿ ἄφευκτος
ὁ ᾅδης ὑποκάτω τους·
ἐβουλίασαν, ἐχάθησαν,
ἐκλείσθη ὁ τάφος. 55
ιβ´.

Οὕτως ἀπὸ τὸν ἥλιον,
ὡσὰν πυρὸς σταλάγματα,
πέφτουσιν εἰς τὴν θάλασσαν
τῶν αἰώνων, καὶ χάνονται
διὰ πάντα ἡ ὥραι. 60
ιγ´.

Ὦ Νίκη, διὰ τοὺς Ἕλληνας
στεφάνους πλέξε· ἀλλ᾿ ὄχι
῾σὰν κείνους ποὺ χαρίζεις
εἰς βασιλέα κενόδοξον
αἱματοπότην· 65
ιδ´.

῾Σὰν κείνους ὄχι. Ἐπάνω τους
τὰ δάκρυα τῶν λαῶν
στάζουσι, καὶ μαραίνονται
ὀγλήγορα ὡς ἀπ᾿ ὄφιν
χόρτα καϊμένα. 70
ιε´.

Πήγαινε εἰς τὸν παράδεισον·
μία δάφνη ἐκεῖ βλαστάνει·
ἄγγελος τὴν φυλάττει
λαμπρός, καὶ τὴν ποτίζει
ψάλλων τοιαῦτα. 75
ις´.

«Αὔξανε διὰ τὸν θρίαμβον,
»διὰ τὴν ἀγάπην αὔξανε
»ἐλευθερίας, πατρίδος·
»διὰ πάντοτε ἀκεραύνωτος
»βλάστανε ὦ δάφνη. 80
ιζ´.

Ζήτει τὰ θαλερώτερα
πλέον ἄφθαρτα κλονάρια·
μ᾿ αὐτὰ πλέξε τὰ στέμματα,
καὶ πρόσθεσεν ἀκόμα
δυὸ εἰδῶν ρόδα. 85
ιη´.

Λευκὰ καὶ δροσερώτατα,
῾σὰν ἄστρα αὐγερινά,
ὑπὸ τὰ θεῖα φυτρόνουσι
πατήματα, καὶ πέφτουσι
συχνὰ εἰς τὸν κόσμον. 90
ιθ´.

Τἄχεις γνωστὰ· κ᾿ ἐστόλισες
πολλαὶς φοραὶς μ᾿ ἐκεῖνα,
τοὺς μὴ σκληρῶς πατήσαντας
τὸν ἐχθρὸν ὅταν ἔβαλεν
τ᾿ ἅρματα κάτω. 95
κ´.

Τἄχεις γνωστὰ· τὰ ἐχάρισες
εἰς ὅσους δὲν ἐξάπλωσαν
βαρεῖαν χεῖρα ἐπὶ γέροντας
ἢ παρθένους ὁπ᾿ ἔγιναν
λάφυρα μάχης. 100
κα´.

Ἐὰν τιμήσῃς ἥρωα
μ᾿ αὐτά, προσμένει ὁ τάφος
τὸ σῶμα του, προσμένουσιν
οἱ οὐρανοὶ τὸ στέφος του
καὶ τ᾿ ὄνομά του. 105

ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΧΙΛΙΕΣ ΛΕΞΕΙΣ

Για να καταλάβουμε τι σημαίνει  1821 και γιατί χρωστάμε σεβασμό και τιμή στους προγόνους μας που πέρασαν από φωτιά κι αμόνι για την ελευθερία

ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ

Θα ξεκινήσουμε σήμερα μια σειρά με αναρτήσεις που είναι τόσο μικρές όσο οι ψηφίδες ενός μωσαϊκού που είναι το μωσαϊκό της σκέψης και της πράξης μας. Είναι μικροί ορισμοί σε λέξεις έννοιες που χρησιμοποιούμε συχνά και οφείλουμε να τις έχουμε ξεκάθαρες στο μυαλό μας.
Λόγω της ημέρας θα ξεκινήσουμε από τη λέξη:

Πατριωτισμός: η άποψη που ενθαρρύνει την έκφραση και την καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης· η αφοσίωση των ατόμων στο έθνος στο οποίο ανήκουν, χωρίς όμως καμία διάθεση υποτίμησης ή περιφρόνησης άλλου έθνους· Ο πατριωτισμός με άλλη λέξη λέγεται εθνισμός.

Η 25Η ΜΑΡΤΙΟΥ [ΑΠΟ ΕΝΑ ΠΑΛΙΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟ]

η σχολική γιορτή, όπως εορταζόταν πριν λίγες δεκαετίες…

Από μέρες ετοιμάζεται το σχολείο για την εθνική εορτή. Πολλά παιδιά εργάζονται και φτιάχνουν σημαίες. Άλλα ψαλιδίζουν το χαρτόνι και φτιάχνουν γράμματα για τις επιγραφές, άλλα φτιάχνουν στεφάνια.

Ή Τασία θά φτιάσει τό φωτοστέφανο για τήν Παναγία. Αύτόν θά τόν φορέσει ή Θυμιοπούλα. Αύτή θά παραστήσει τήν Παναγία. Είναι  πιό φρόνιμο καί ταπεινό κορίτσι. Όλο το σχολείο την άγαπά.

• Παιδιά! ή γιορτή μας πρέπει νά πετύχει λέει ό δάσκαλος. Θά προσκαλέσουμε καί κόσμο. Νά προσέξουμε νά μήν παραλείψουμε τί ποτε. Νά μή ντροπιαστούμε.

Προτού όμως μοιράσει τίς δουλειές, έξήγησε:

• Στίς 25 Μαρτίου γιορτάζουμε διπλή γιορ­τή. Ή μιά είναι ό Εύαγγελισμός τής Θεοτόκου. Είναι ή μέρα πού κατέβηκε ό άγγελος στήν Παρθένο Μαρία καί τής είπε:

«Χαίρε, κεχαριτωμένη Μαρία, ό Κύριος μετά Σού…»

Αύτή είναι ή θρησκευτική γιορτή. Ή άλλη είναι ή έθνική γιορτή. Τήν ήμέρα αύτή, τό 1821, οί πατέρες μας πήραν τά όπλα, γιά νά έλευθερωθούν.

Μέ τί προθυμία όλα τά παιδιά ρίχτηκαν στή δουλειά! Καί πόσο γρήγορα τελείωσαν! Μέσα σέ λίγες μέρες όλα ήταν έτοιμα. Έτοιμες καί οί μεγάλες έπιγραφές!

25 ΜΑΡΤΙΟΥ

Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΠΕΘΑΙΝΕΙ

Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

ΧΑΙΡΕ, ΚΕΧΑΡΙΤΩΜΕΝΗ ΜΑΡΙΑ

Τ’ άγόρια στόλισαν τήν αϊθουσα μέ τίς Εικόνες των ήρώων τού 21. Είχαν καί έπιγραφές μέ γράμματα, πού έγραφαν:

ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ

Τήν άλλη μέρα, πού ήταν τού Εύαγγελι- σμοϋ, όλο τό σχολείο πήγε στήν έκκλησία. Ή σημαία έμπρός κυματίζει. Τά παιδιά περπατούν τραγουδώντας:

«’Όλη δόξα, όλη χάρη,

άγια μέρα ξημερώνει…»

Τά τραγούδια άκούονται σέ όλο τό χωριό. Τελείωναν τό ένα, άρχιζαν τό άλλο:

«Ζωστείτε τ’ άρματα, παιδιά…»

Τά μάτια τού κόσμου είναι καρφωμένα πάνω στή σημαία καί στά παιδιά πού τραγου­δούν.

Να, τώρα έφτασαν στην εκκλησία!

Στη δοξολογία που έγινε, ένας ιεροκήρυκας έβγαλε λόγο. Είπε για την ελληνική επανάσταση, για τους ήρωες, τα είπε όλα. Τι ωράια που μίλησε! Τα παιδιά τραγούδησαν τον εθνικό ύμνο:

“Σε γνωρίζω από την κόψη…”

Μετά την δοξολογία, όλοι πήγαν στο σχολείο. Ήρθαν να παρακολουθήσουν την σχολική γιορτή. Η αίθουσα, όπως ήταν στολισμένη με τους ήρωες, τους μάγεψε όλους.

Η επιτυχία που είχαν τα παιδιά στα ποιήματα και στα τραγούδια δεν λέγεται. Όλοι χειροκροτούσαν με την καρδιά τους.

-Τέτοια γιορτή ας μην τελείωνε ποτέ, είπαν οι περισσότεροι την ώρα που έφευγαν. Μπράβο στο δάσκαλο και στα παιδιά, που μας χάρισαν μια τέτοια ωραία γιορτή

Από το Αναγνωστικό Β’ Δημοτικού

Βασιλ.Οικονομίδη

Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων

Αθήνα 1979

αντιγραφή και επιμέλεια ανάρτησης: ιστολόγιο “Αντέχουμε…”

Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Όταν η Παναγία έγινε δεκαπέντε ετών, επειδή οι γονείς της είχαν κοιμηθεί, οι ιερείς του ναού της φρόντισαν να την αποκαταστήσουν. Προέκριναν ως καταλληλότερο τον δίκαιο Ιωσήφ. Η Γραφή τον ονομάζει Δίκαιο, που σημαίνει πως είχε όλες τις αρετές. Ακόμη ο Ιωσήφ ήταν χήρος και πατέρας επτά παιδιών από άλλη γυναίκα. Αυτά είναι τα «θετά» αδέλφια του Ιησού και όχι παιδιά της Θεοτόκου, η οποία είναι Αειπάρθενος, παρέμεινε δηλαδή Παρθένος και μετά τη γέννηση του Κυρίου. Έτσι ο αρραβώνας ήταν απαραίτητος, για να καλυφθεί η υπερφυσική γέννηση του Ιησού με την παρουσία του Ιωσήφ.



Ο Ιωσήφ παρέλαβε τη Μαρία και ήρθε στη Ναζαρέτ. Τον τέταρτο μήνα μετά την έξοδό της απ' το Ναό, ο αρχάγγελος Γαβριήλ παρουσιάστηκε μπροστά της και της ανήγγειλε ότι θα γεννήσει το Σωτήρα του κόσμου, τον Ιησού Χριστό. Και όταν η Μαριάμ αναρωτήθηκε πώς ήταν δυνατό να συλλάβει χωρίς άνδρα, ο αρχάγγελος της απάντησε ότι «το Άγιο Πνεύμα θα έλθει σε σένα και η δύναμη του Υψίστου θα σε επισκιάσει» Τότε η σεμνή κόρη, η Παρθένος Μαρία, του απάντησε ταπεινά. «Ιδού λοιπόν, η δούλη του Κυρίου. Ας γίνει το θέλημα Εκείνου». και καθώς ο Γαβριήλ εξαφανίστηκε από μπροστά της, συντελέστηκε το μεγαλύτερο μυστήριο της ανθρωπότητας. με τρόπο υπερφυσικό, η Παρθένος συνέλαβε στην άχραντη κοιλιά της, τον Υιό και Λόγο του Θεού. Εκείνον πού με την εκούσια θυσία του επάνω στο Σταυρό, έσωσε το ανθρώπινο γένος από τον αιώνιο θάνατο και την καταστροφή στην οποία είχε οδηγηθεί μετά την πτώση των πρωτοπλάστων από τον παράδεισο και την εμφάνιση της αμαρτίας στον κόσμο.



Οι αρχές της εορτής του Ευαγγελισμού δεν είναι επακριβώς γνωστές. Το γεγονός ότι η Αγία Ελένη έκτισε στη Ναζαρέτ βασιλική, στην οποία περιλαμβανόταν κατά παράδοση ο οίκος της Θεοτόκου, όπου αυτή δέχθηκε τον Ευαγγελισμό, επέδρασε ίσως στη σύσταση τοπικής εορτής. Οι πρώτες μαρτυρίες περί αυτής ευρίσκονται στον Άγιο Πρόκλο, Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, το 430 μ.Χ. και στο Πασχάλιον Χρονικόν (624 μ.Χ.), όπου χαρακτηρίζεται ως συσταθείσα στις 25 Μαρτίου από τους θεοφόρους δασκάλους. Η μεγαλοπρεπής πανήγυρη του Ευαγγελισμού ετελείτο από τους Βυζαντινούς στο ναό των Χαλκοπρατείων, όπου παρίσταντο και οι αυτοκράτορες. Η Εκκλησία μας εορτάζει τον Ευαγγελισμό στις 25 Μαρτίου.