Δημοσιευμένο από EKEO στην κατηγορία ΣΥΜΒΑΤΙΚΑ ΟΠΛΑ, tags: βλήματα, Βλητική, Βολίδες, Δημήτριος Τσιάβας, εξωτερική βλητική, εσωτερική βλητική, Κάλυκες, Καψύλια, πυροβόλα όπλα, στρατιωτική ορολογία, σφαίρες, Φυσίγγια
(Άρθρο του κ. Δημητρίου Στ. Τσιάβα).
ΦΥΣΙΓΓΙΑ (cartridges-CTG) είναι εκείνες οι μηχανοχημικές κατασκευές, οι οποίες με κατάλληλη έναυση και ταχύτατη καύση περιεχόμενης εκρηκτικής ύλης, λόγω δημιουργουμένου ωστικού κύματος, παράγουν κατευθυνόμενη κινητική ενέργεια και προωθούν με μεγάλη αρχική ταχύτητα, μέσω κάννης όπλου, ειδικές αεροδυναμικές, μεταλλικές κατά το πλείστον, κατασκευές(βολίδες), με σκοπό την, από απόσταση, αποτελεσματική πλήξη έμψυχου η άψυχου στόχου. Τα όπλα, από της εφεύρεσής τους μέχρι το 1840 ήταν εμπροσθογεμή, δηλαδή η πυρίτιδα, μέσω της κάννης, πιεζόταν στη θαλάμη του όπλου και στη συνέχεια επ΄ αυτής πιεζόταν και η βολίδα. Η έναυση της πυρίτιδας γινόταν από εξωτερικό καψύλιο. Το 1812 όμως, ο Ελβετός εφευρέτης Jean Samuel PAULLY παρουσίασε το πρώτο πραγματικά αυτόνομο φυσίγγιο, το οποίο είχε χαρτονένιο κορμό και μεταλλική βάση με ενσωματωμένο καψύλιο. Η εξέλιξη στο χώρο αυτό, ήταν τα φυσίγγια pin-fire,δηλαδή εκείνα τα φυσίγγια που για να πυροδοτηθούν έπρεπε να πιεσθεί με τη σφύρα του όπλου μια βελόνα που προεξείχε στον κορμό του κάλυκα κοντά στη βάση του, η οποία εισερχόμενη στο εσωτερικό του κάλυκα, διήγειρε το καψύλιο και γινόταν η έναυση της πυρίτιδας. Το 1840 λοιπόν, με τη εμφάνιση του φυσιγγίου pin-fire,παρατηρήθηκε μια αλματώδης πρόοδος στην τεχνολογία των φυσιγγίων και των όπλων. Το 1857 η εταιρία SMITH & WESSON παρουσιάζει το περίστροφο ΤΙΡ-UP,το οποίο πυροδοτεί τα πρώτα φυσίγγια περιφερειακής επίκρουσης (Rimfire) διαμετρήματος 0,22 της ίντσας. Από εκεί και ύστερα παρουσιάζονται τα φυσίγγια κεντρικής πυροδότησης (centerfire) και εξελίσσονται μέχρι τη μορφή που έχουν σήμερα.
Τα φυσίγγια αποτελούνται από τον κυρίως κορμό, ο οποίος ονομάζεται κάλυκας, την περιεχόμενη προωθητική εκρηκτική ύλη, η οποία ονομάζεται πυρίτιδα, το καψύλλιο έναυσης και την βολίδα.
1.- Κ Α Λ Υ Κ Α Σ (CASE): Αποτελεί τον κύριο κορμό του φυσιγγίου και το φέρον σχήμα (chassis) όλων των μερών του φυσιγγίου. Είναι, κατά κανόνα, μεταλλικός, κυλινδρικός και κατασκευάζεται από κράματα μετάλλων, όπως ο ορείχαλκος, το νικέλιο και το αλουμίνιο. Η κατασκευή του γίνεται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε ο κορμός και ο πυθμένας του φυσιγγίου να αντέχουν στις πολύ ψηλές και στιγμιαίες πιέσεις που αναπτύσσονται στο εσωτερικό του κατά την έναυση και καύση της πυρίτιδας. Οι πιέσεις αυτές ανάλογα με το διαμέτρημα και τη γόμωση του φυσιγγίου μπορούν να φθάσουν μέχρι και 60.000 psi (λίβρες ανά τετραγωνική ίντσα).Για παράδειγμα η πιέσεις στα φυσίγγια διαμετρήματος 0,357 Magnum και 9mm Para φθάνουν τα 35.000 psi,ενώ στα φυσίγγια 0,40 S&W η πίεση φθάνει τα 33.200 psi. Συνήθως, ο κάλυκας μετά τη χρήση του μπορεί να συλλεγεί και να αναγομωθεί μια η δύο φορές με ασθενέστερη όμως, από την αρχική, γόμωση. Οι διαστάσεις του κάλυκα είναι ιδιαίτερα σημαντικές, γιατί καθορίζουν το όπλο για το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί το συγκεκριμένο φυσίγγιο.
‘Ετσι, ένα πιστόλι διαμετρήματος 9 mm Para δέχεται στη θαλάμη του και πυροδοτεί αποκλειστικά και μόνο φυσίγγια που ο κάλυκάς τους είναι διαμέτρου 9 χιλιοστών και μήκους 19 χιλιοστών. Το προαναφερόμενο πιστόλι δεν μπορεί να πυροδοτήσει φυσίγγια 9mm k(0,380 A.C.P.), η φυσίγγια 9mm MAKAROV.Το ίδιο φυσίγγιο (9mm PARA) μπορεί όμως να πυροδοτηθεί και από άλλα όπλα, όπως από υποπολυβόλο, περίστροφο ή καραμπίνα του ιδίου διαμετρήματος.
2.- Κ Α Ψ Υ Λ Ι Ο (PRIMER):Ανάλογα με τον τρόπο πυροδότησης των φυσιγγίων αυτά διακρίνονται σε κεντρικής επίκρουσης (center-fire) και σε περιφερειακής επίκρουσης (rim-fire).Και οι δύο τύποι φυσιγγίων για να πυροδοτηθούν είναι αναγκαίο να γίνει έναυση της προωθητικής ύλης (πυρίτιδας) του φυσιγγίου. Η έναυση αυτή γίνεται μέσω της ενεργοποίησης της εκρηκτικής ύλης που περιέχεται στο καψύλιο.
Στα φυσίγγια περιφερειακής επίκρουσης(rimfire) το καψύλιο βρίσκεται εσωτερικά του πυθμένα του φυσιγγίου και καταλαμβάνει όλο το εμβαδόν του. Δηλαδή η εκρηκτική ύλη είναι απλωμένη στο κατώτερο σημείο του φυσιγγίου. Έτσι το συγκεκριμένο φυσίγγιο, του οποίου ο πυθμένας είναι κατασκευασμένος από ελαφρό μέταλλο, πυροδοτείται με την κρούση του επικρουστήρα του όπλου σε οποιοδήποτε σημείο του πυθμένα του φυσιγγίου.
Φυσίγγια περιφερειακής επίκρουσης σήμερα, είναι αυτά με διαμέτρημα 0,22 της ίντσας και πυροδοτούνται από πιστόλια, περίστροφα, υποπολυβόλα και καραμπίνες.
Στα φυσίγγια κεντρικής πυροδότησης (center-fire) το καψύλιο είναι ένα ξεχωριστό κομμάτι. Είναι μια κατασκευή από ελαφρό μέταλλο, πολύ μικρή, σε σχήμα κυαθίου (μικρής λεκάνης), η οποία προσαρμόζεται σταθερά σε κυλινδρική εσοχή στο κέντρο του πυθμένα του φυσιγγίου. Αυτή ακριβώς η κατασκευή πλήττεται από τον επικρουστήρα του όπλου και οι εκρηκτικές ύλες που περιέχονται σ’ αυτήν ενεργοποιούνται παράγοντας φλόγα την οποία μεταδίδουν μέσω μιας η δύο οπών στο εσωτερικό χώρο του φυσιγγίου, όπου βρίσκεται η πυρίτιδα, η οποία αναφλέγεται με αποτέλεσμα τα αέρια που δημιουργούνται από την καύση της εκτονούμενα να προωθούν τη βολίδα.
Υπάρχουν δύο είδη καψυλίων φυσιγγίων κεντρικής πυροδότησης, ανάλογα με τον τρόπο διοχέτευσης της φλόγας από το καψύλλιο στον κάλυκα: α)Τα καψύλια τύπου ΒΟΧΕR τα οποία ενεργοποιούν την πυρίτιδα μέσω μιας οπής, η οποία βρίσκεται στο κέντρο του εσωτερικού του πυθμένα του κάλυκα. Αυτά τα καψύλια χρησιμοποιούν αποκλειστικά οι Αμερικανοί κατασκευαστές φυσιγγίων και β) τα καψύλια τύπου BERDAN, τα οποία ενεργοποιούν την πυρίτιδα μέσω δύο οπών που βρίσκονται στο εσωτερικό του πυθμένα του κάλυκα. Στα φυσίγγια αυτού του τύπου, μεταξύ του καψυλίου και του κάλυκα υπάρχει ένας μικρός άκμονας (αμόνι) που επάνω του συνθλίβεται το καψύλλιο και η φλόγα του διαχέεται ομοιόμορφα μέσω των δύο οπών στο εσωτερικό του κάλυκα. Αυτού του τύπου τα καψύλια τα χρησιμοποίησαν κατά κόρο οι Ευρωπαίοι κατασκευαστές φυσιγγίων, αν και τελευταία και αυτοί χρησιμοποιούν καψύλια τύπου BOXER.
Το φλογοβόλο υλικό των καψυλίων είναι ένα μίγμα από οξειδωτές, καύσιμες ύλες, τριβείς, εκρηκτικές και στερεωτικές ύλες. Οι οξειδωτές που χρησιμοποιούνται είναι το Νιτρικό Βόριο, ο Νιτρικός Μόλυβδος και το Υπεροξείδιο του Μολύβδου. Οι καύσιμες ύλες είναι το Πυριτιούχο Ασβέστιο, το Αντιμονικό Θειούχο Αλάτι, ο Άνθρακας, ο Θειοκυανιούχος Μόλυβδος, το Μαγνήσιο και το κονιορτοποιημένο αλουμίνιο. Ο τριβέας που χρησιμοποιείται είναι η ορυκτή ύαλος. Οι εκρηκτικές ύλες που χρησιμοποιούνται είναι το TNT (Τρινιτροτολουόλη), το PETN (τετρανιτροπενταερυθρίτης), η Ν.C. (νιτροκυτταρίνη) και παλαιότερα το κροτικό αλάτι του υδραργύρου (βροντώδης υδράργυρος), ο οποίος σήμερα έχει αντικατασταθεί από τον στυφνικό μόλυβδο. Όλα αυτά τα υλικά σε διάφορες ποσοστιαίες αναλογίες υπάρχουν μέσα στο καψύλλιο και σταθεροποιούνται σ’ αυτό με αραβική γόμα, αλκοόλ και πολυβινύλιο.
3.- Π Υ Ρ Ι Τ Ι Δ Α (POWDER). Η πυρίτιδα είναι το περιεχόμενο του κάλυκα και η ύλη, που από τη έναυση και ταχύτατη καύση της παράγεται κατευθυνόμενο ωστικό κύμα, το οποίο προωθεί τη βολίδα του φυσιγγίου. Η έναυση και καύση της πυρίτιδας επιτυγχάνεται με τη φλόγα που παράγεται από το καψύλλιο. Η πυρίτιδα που χρησιμοποιείται στα φυσίγγια είναι άκαπνη (smokeless) και ανάλογα με την ταχύτητα καύσης διακρίνεται σε αργή η γρήγορη. Πάντως, η καύση της πυρίτιδας είναι μιά ταχύτατη διαδικασία με αποτέλεσμα την ανάπτυξη τεραστίων όγκων αερίων μέσα σε περιορισμένο θάλαμο καύσης (κάλυκας) σε απειροελάχιστο χρόνο(χιλιοστά του δευτερολέπτου).
Επειδή τα αέρια που έχουν δημιουργηθεί από την καύση της πυρίτιδας πρέπει να εκτονωθούν και δεν μπορούν να διαφύγουν από τον πυθμένα η τα τοιχώματα του κάλυκα, πιέζουν το στόμιο του κάλυκα, όπου είναι προσαρμοσμένη με πίεση η βολίδα και εξωθούν αυτήν αποκολλώντας την από τον κάλυκα, μέσω της κάννης του όπλου, προς το στόχο. Τα αέρια εκτονούμενα ακολουθούν την πορεία της βολίδας μέσα στην κάννη και μόλις εξέλθουν στον σχετικά αδρανή ατμοσφαιρικό αέρα και να προσκρούσουν σ’ αυτόν, λόγω της μεγάλης ταχύτητας που αναπτύσσουν, δημιουργούν εκκωφαντικό θόρυβο, το λεγόμενο βαλλιστικό κρακ. Είναι αυτός ο κρότος που ακολουθεί κάθε πυροβολισμό. Τη βολίδα κατά την έξοδό της από την κάννη ακολουθούν τα αέρια, καιόμενη πυρίτιδα υπό μορφή φλόγας και κάποια μικροποσότητα πυρίτιδας η οποία δεν έχει καεί.
Οι πυρίτιδες που χρησιμοποιούνται στα φυσίγγια των φορητών όπλων είναι δύο ειδών οι μονοβασικές και οι διβασικές. Οι μονοβασικές πυρίτιδες (single base powders) έχουν σαν βασικό συστατικό σε ποσοστό 90% περίπου ζελατινοποιημένους κόκκους νιτροκυτταρίνης, το δε υπόλοιπο ποσοστό 10%,αποτελείται από ζελατινοποιούς, ευσταθοποιούς, αντίφλογες, αντιεπιχαλκωτικές και στιλπνωτικές ουσίες. Οι διβασικές πυρίτιδες (doublebase powders ),πέρα από τη νιτροκυτταρίνη περιέχουν και ποσοστό νιτρογλυκερίνης μέχρι 40%.Η διβασική πυρίτιδα χρησιμοποιείται σε φυσίγγια όπλων όπου είναι αναγκαίο να επιτευχθούν μεγάλες ταχύτητες βολίδων π.χ. MAGNUM.
Η υφή της πυρίτιδας διαφέρει από κατασκευαστή σε κατασκευαστή. Έτσι άλλοι κατασκευαστές διαθέτουν τις πυρίτιδές τους σε μορφή κόκκων, άλλοι σε μορφή φακής και άλλοι σε μορφή ψιλού μακαρονιού, η τρούφας. Το βάρος της πυρίτιδας που περιέχει ένα φυσίγγιο εξαρτάται από το διαμέτρημα και τη χρήση του. Γενικά οι πυρίτιδες των φυσιγγίων των όπλων χειρός έχουν βάρος μέχρι 2,0 γραμμάρια περίπου για φυσίγγια Magnum, ενώ οι πυρίτιδες των φυσιγγίων τυφεκίων φθάνουν μέχρι τα 4,0 γραμμάρια περίπου για φυσίγγια μέχρι το αμερικανικό πολεμικό διαμέτρημα 30.06 U.S. (7,62 mm X 63 mm).
4.- Β Ο Λ Ι Δ Α (BULLET) : Η Βολίδα (βλήμα) είναι το τρίτο κύριο μέρος του φυσιγγίου. Βρίσκεται στην κεφαλή του φυσιγγίου και είναι συνήθως μεταλλική η πλαστική. Είναι εκείνο το μέρος του φυσιγγίου το οποίο βάλλεται μέσω της κάννης του όπλου και πλήττει το στόχο. Είναι προσαρμοσμένη με πίεση στο επάνω μέρος του κάλυκα(στόμιο),απ’ όπου αποκολλάται με μεγάλη ταχύτητα ωθούμενο από το κατευθυνόμενο ωστικό κύμα, το οποίο προέρχεται από τα αέρια της καύσης της πυρίτιδας μέσα στον κάλυκα. Το υλικό κατασκευής της βολίδας από φυσίγγιο σε φυσίγγιο διαφέρει. Κυρίως οι βολίδες των φυσιγγίων των μικρών όπλων (πιστολιών-περιστρόφων-υποπολυβόλων) κατασκευάζονται από κράματα αντιμονίου-μολύβδου, που τώρα πια χρησιμοποιούνται σε φυσίγγια προορισμένα για περίστροφα μόνο. Οι πιο σύγχρονες βολίδες κατασκευάζονται μεν από τα ίδια κράματα, είναι όμως επενδεδυμένες εξωτερικά με σκληρά κράματα ορειχάλκου, χαλκού ,νικελίου ή αλουμινίου. Οι πλήρως επενδεδυμένες βολίδες καλούνται στη διεθνή ορολογία full metal jacket (FMJ).Οι ημιεπενδεδυμένες βολίδες καλούνται semi jacket (SJ).Ανάλογα με το τύπο αιχμής τους οι βολίδες κατατάσσονται σε πέντε βασικές κατηγορίες: α)μαλακής αιχμής (soft point) β) κοίλης αιχμής (hollow point) γ) κομμένης αιχμής (wad cutter) δ)μεταλλικής αιχμής (metal point) και ε) στρογγυλής αιχμής (round nose).
Γενικά το σχήμα των βολίδων έχει τη μορφή κώνου και η αιχμή τους είναι ωοειδής. Έχουν αεροδυναμική μορφή, ώστε να μειώνονται οι αντιστάσεις του αέρα στο ελάχιστο και να μην υπάρχει δραστική μείωση της ταχύτητάς τους από το όπλο στο στόχο. Η βολίδα από τις ραβδώσεις του όπλου αποκτά και μια άλλη κίνηση περιστροφική περί τον διαμήκη άξονά της και σκοπός αυτής της κίνησης είναι να ισορροπεί η βολίδα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της προς το στόχο και να πλήττει αυτόν με την αιχμή της. Δηλαδή, εδώ εφαρμόζεται η αρχή του στρόμβου (παιδική σβούρα).
Οι FMJ βολίδες έχουν μεγάλη διατρητικότητα και η παραμόρφωσή τους όταν εισέλθουν σε ένα σχετικά συμπαγή στόχο είναι μικρή. Οι ημιεπενδεδυμένες μαλακής αιχμής SJSP βολίδες έχουν σχετικά καλή διατρητικότητα και παραμορφώνονται διαχεόμενες στο στόχο. Οι κοίλης αιχμής ΗΡ έχουν μικρή διατρητικότητα και μεγάλη διάχυση. Οι ημιεπενδεδυμένες βολίδες λόγω της παραμόρφωσης και διάχυσης πού υφίστανται έχουν τις μικρότερες δυνατότητες αποστρακισμού. Υπάρχουν και οι υπερδιατρητικές βολίδες οι οποίες είναι κατασκευασμένες από σκληρό χάλυβα και μπορούν να διαπερνούν θωρακίσεις από ελαφρά μέταλλα.
Η ταχύτητα που αναπτύσσει μια βολίδα είναι συνισταμένη πολλών παραγόντων: α)Το βάρος της βολίδας. Με σταθερά τα υπόλοιπα δεδομένα, όσο ελαφρύτερη είναι η βολίδα τόσο γρηγορότερα ταξιδεύει. Πάντως η ελαφρά βολίδα δεν διατηρεί για πολύ την υψηλή της ταχύτητα. β) Το σχήμα της βολίδας. Μια πλήρως επενδεδυμένη βολίδα ταξιδεύει γρηγορότερα από μια βολίδα κομμένης αιχμής. γ) Η γόμωση του φυσιγγίου. Όσο πιο ισχυρή είναι η γόμωση τόσο γρηγορότερα ταξιδεύει η βολίδα. δ)Το μήκος της κάννης του όπλου. Όσο μακρύτερη είναι η κάννη του όπλου, τόσο μεγαλύτερη είναι η ταχύτητα της βολίδας. Πάντως, η υψηλή ταχύτητα της βολίδας δεν είναι πανάκεια για την αποτελεσματικότητα ενός φυσιγγίου.
Οι υψηλές ταχύτητες επειδή επιτυγχάνονται από βολίδες μικρού βάρους δεν είναι πάντα αποτελεσματικές για την αναχαίτιση κάποιου αντιπάλου, γιατί λόγω της μικρής τους μάζας δεν μεταφέρουν μεγάλη κινητική ενέργεια. Από την άλλη, οι βαριές και αργοκίνητες βολίδες ,ενώ μεταφέρουν σοβαρές ποσότητες κινητικής ενέργειας, η οποία είναι κρίσιμος παράγοντας αναχαίτισης, δημιουργούν μεγάλη ανάκρουση στο όπλο και εν τέλει στον έλεγχό του.
Ένα όπλο μέσου βάρους με μια μέτρια μήκους κάννης και ένα φυσίγγιο με καλή γόμωση που διαθέτει μια όχι βαριά ούτε ελαφρά βολίδα τύπου ΗΡ εκτιμάται ότι είναι η καλύτερη επιλογή για αξιόπιστη χρήση άμυνας.
Ανάλογα με το σχήμα του κάλυκα, τον τύπο της βολίδας και το σκοπό που εξυπηρετεί το φυσίγγιο-βλήμα, καθώς και την παραμόρφωση που υφίστανται οι βολίδες τα φυσίγγια διακρίνονται ως ακολούθως.
Α.Ι. Ανάλογα με το σχήμα του κάλυκα στη βάση του.
1.-Προεκτεταμένης βάσης (Rimmed)
2.-Ημιπροεκτεταμένης βάσης (Semi rimmed)
3.-Επενδεδυμένης βάσης (Belted)
4.-Ισοδιαμετρικής βάσης (Rimless)
5.-Υποδιαμετρικής βάσης (Rebated)
ΙΙ. Ανάλογα με το σχήμα του κορμού του κάλυκα
1.-Ευθύ (Straight)
2.-Φιαλοειδές (Βοttleneck)
3.-Κωνικό(Conical)
Β.Ι. Ανάλογα με το υλικό κατασκευής της βολίδας
1.- Μολύβδινα (Lead)
2.- Επενδεδυμένα (Jacketed)
3.- Ημιεπενδεδυμένα (Semi jacket)
II. Ανάλογα με τον τύπο αιχμής της βολίδας
1.-Μαλακής αιχμής (Soft point)
2.-Mεταλλικής αιχμής (Metal point)
3.-Στρογγυλής αιχμής (Round nose)
4.-Κομμένης αιχμής (Wad cutter)
5.-Koίλης αιχμής (Hollow point)
Γ. Ανάλογα με το σκοπό που εξυπηρετεί το φυσίγγιο-βολίδα
1.- Κατά προσωπικού (κοινά) -Βαll (B)
2.-Τροχιοδεικτικά -Tracer (T)
3.-Διατρητικά θωράκισης -Armor Piercing (AP)
4.-Εμπρηστικά -Ιncendiary (I)
5.-Εκρηκτικά -High Explosive (HE)
6.-Παρατήρησης-Βεληνεκούς -Observation-Ranging (OR)
Δ. Ανάλογα με την παραμόρφωση που υφίσταται η βολίδα
1.- Σοβαρής παραμόρφωσης (Εxpanding)
2.- Ελαφριάς η μηδενικής παραμόρφωσης (Non expanding)
3.- Θραυσματοποίησης (Fragmenting)
Η αναγνώριση των φυσιγγίων γίνεται κυρίως από τα χαρακτηριστικά που είναι εντυπωμένα στη βάση τους και περιμετρικά του καψυλίου σύμφωνα με τη φορά των δεικτών του ρολογιού, οπότε μιλάμε για ταυτότητα του φυσιγγίου, η οποία διακρίνεται σε:
1.-Απλή (6η ώρα) συνήθως υποδηλώνει το διαμέτρημα
2.-Διπλή (6η και 12η ώρα) διαμέτρημα και κατασκευαστής
3.-Τριπλή (2α, 6η και10η ώρα) διαμέτρημα, κατασκευαστής και τύπος φυσιγγίου
4.-Τετραπλή (6η, 9η, 12η και 3η ώρα) διαμέτρημα, κατασκευαστής, υποκατασκευαστής, τύπος φυ-
σιγγίου
5.-Τετραπλή (2α, 4η, 8η και 10η ώρα) διαμέτρημα, κατασκευαστής, υποκατασκευαστής, τύπος φυ-
σιγγίου
Η απλή και διπλή ταυτότητα απαντάται σε εμπορικά φυσίγγια, ενώ η τριπλή και τετραπλή ταυτότητα απαντάται σε πολεμικά φυσίγγια.
Η έρευνα στον τομέα των φυσιγγίων συνεχίζεται με γοργούς ρυθμούς, τόσο από μεγάλες εταιρείες, όσο και από στρατούς κρατών που διαθέτουν τομείς ανάπτυξης έρευνας και τεχνολογίας. Έτσι αυτή την περίοδο δοκιμάζεται φυσίγγιο για πολεμικό όπλο, ο κάλυκας του οποίου είναι κατασκευασμένος από ένα υλικό, το οποίο όταν πυροδοτηθεί το φυσίγγιο, εξαϋλώνεται. Η πυροδότηση γίνεται με ηλεκτρικό τρόπο. Τα φυσίγγια αυτού του τύπου ονομάζονται caseless. Τέτοια φυσίγγια με διαμέτρημα 4,92x34mm πυροδοτεί το αυτόματο τυφέκιο της Heckler&Koch G11 ACR.Τόσο το τυφέκιο, όσο και το φυσίγγιο βρίσκονται ακόμη σε πειραματικό στάδιο.
Ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά των φυσιγγίων είναι τα βλητικά τους δεδομένα, δηλαδή οι επιδόσεις που έχει το κάθε φυσίγγιο, όπως η ταχύτητα της βολίδας και η κινητική ενέργεια που μεταφέρει αυτή, το μέγιστο και δραστικό βεληνεκές της, καθώς και η απόκλιση της βολής μέσα στο δραστικό βεληνεκές.
Η ταχύτητα της βολίδας, η οποία μετράται κατά την έξοδό της από την κάννη του όπλου, για τα όπλα χειρός, δηλαδή από το διαμέτρημα 0,22 inc Rimfire μέχρι το διαμέτρημα 0,50 inc Action Express κυμαίνεται περίπου από 215 έως 440 μέτρα ανά δευτερόλεπτο. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι τα μεγάλα διαμετρήματα παρέχουν και τις μεγαλύτερες ταχύτητες. Η ταχύτητα της βολίδας είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων. Στα σαράντα πέντε έως πενήντα μέτρα οι βολίδες που προέρχονται από φυσίγγια μικρού διαμετρήματος χάνουν το 15 έως 18% της αρχικής ταχύτητάς τους, ενώ οι βολίδες που προέρχονται από φυσίγγια μεγάλου διαμετρήματος, στην ίδια απόσταση χάνουν περίπου το 12% της αρχικής τους ταχύτητας.
Η βολίδα, ως κινούμενη μάζα με μια (v) ταχύτητα, μεταφέρει κινητική ενέργεια. Στο στόμιο της κάννης του όπλου για τα όπλα χειρός με διαμέτρημα από 0,22 inc έως 0,50 inc είναι περίπου από 18 Kgr/m έως 220 Kgr/m (Χιλιογραμμόμετρα). Οι μεγάλες μάζες βολίδων παρέχουν μεγάλη κινητική ενέργεια. Στα μικρά διαμετρήματα η κινητική ενέργεια της βολίδας σε απόσταση σαράντα πέντε μέτρων από το στόμιο της κάννης μειώνεται κατά 35% περίπου, ενώ στα μεγαλύτερα διαμετρήματα μειώνεται από 8 έως 26% περίπου, ανάλογα με το βάρος της βολίδας. Φαίνεται καθαρά ότι οι βαρύτερες βολίδες, ανεξάρτητα από την ταχύτητά τους, κατά την πορεία τους, διατηρούν την κινητική τους ενέργεια σε καλύτερο ποσοστό από τις ελαφρές βολίδες.
Το μέγιστο βεληνεκές ενός όπλου χειρός εξαρτάται βέβαια από τη γόμωση του φυσιγγίου, το βάρος της βολίδας και το μήκος της κάννης του όπλου, αλλά δεν παίζει τόσο σημαντικό ρόλο, γιατί τα όπλα χειρός χρησιμοποιούνται σε μικρές αποστάσεις και η πρακτική έχει αποδείξει ότι η συντριπτική πλειονότητα των ένοπλων συμπλοκών λαμβάνει χώρα σε αποστάσεις έως δέκα πέντε μέτρα. Συνεπώς και το δραστικό βεληνεκές του όπλου θα πρέπει να αναζητείται σε ανάλογες αποστάσεις και στις διπλάσιες από αυτές που προαναφέρθηκαν. Και όταν αναφέρεται το δραστικό βεληνεκές, δεν είναι απαραίτητο να εννοείται ότι σ’ αυτή την απόσταση θα λάβει φονικό τραύμα ο αντίπαλος. Το ζητούμενο είναι να αναχαιτισθεί ο αντίπαλος. Και στα δέκα πέντε μέτρα η και τα διπλάσια κάθε όπλο χειρός έχει τη δυνατότητα να αναχαιτίσει τον αντίπαλο, αρκεί βέβαια η βολίδα να τον πλήξει σε καίριο σημείο.
Τέλος η απόκλιση της βολής στα όπλα χειρός στα σαράντα πέντε μέτρα περίπου, όταν το όπλο υποστηρίζεται και κάνει σταθερές βολές, έχει μετρηθεί και σε κανένα απ’ αυτά δεν έχει βρεθεί πάνω από πέντε εκατοστά. Το ζητούμενο είναι ποια είναι η διασπορά των βολών, όταν γίνονται γρήγορες επαναλαμβανόμενες βολές. Αυτό βέβαια έγκειται στη δεινότητα του χειριστή του όπλου.-
(Άρθρο του κ. Δημητρίου Στ. Τσιάβα – tsiavas@mail.com)
