ΑΡΕΤΗ

Το θέμα της "Αρετής" είναι τεραστίων διαστάσεων για τούτο καταλαμβάνει μέγα μέρος της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας ειδικά δε των φιλοσοφικών κειμένων.

Α Ρ Ε Τ Η
ΑΕΙ ΡΕΟΥΣΑ,
ΑΕΙΡΉΤΗ,
ΑΙΡΕΤΗ(Εκλεκτή)
(Κρατύλος 415d)


Το μέγεθος της σημασίας της προσεγγίζεται  σε ύψιστο βαθμό από τον Πλάτωνα  στη "Πολιτεία" ή "Περί δικαίου Πολιτικός" και οι επιμέρους ιδιότητες της αναλύονται σε πολλούς διαλόγους,  ώστε ο ερευνητής να  ευρίσκεται  ενώπιον συγκεκριμένων ιδιοτήτων, τις οποίες οφείλει να ελέγχει και να μελετά διαρκώς με αρχήν τα ¨ΧΡΥΣΑ ΕΠΗ" των Πυθαγορείων του Ιεροκλέους.

Ο Πλάτωνας ως φιλόσοφος όπως και ο Αριστοτέλης και πολύ περισσότερο ο Σωκράτης σκέφτηκαν κατανόησαν και μίλησαν-δίδαξαν  πριν από το Χριστό για την Ηθική ως την "Επιστήμη της  Αρετής".

Έμπειροι  και διακεκριμένοι θεολόγοι Χριστιανοί και άγιοι
[όπως οι μέγιστοι άγιοι:  μέγας Βασίλειος, Ιωάννης ο Χρυσόστομος , και Γρηγόριος ο Παλαμάς ] τους ονόμασαν αυτούς τους τρεις φιλοσόφους πριν το Χριστό Χριστιανούς, ακριβώς επειδή οι διδαχές τους είναι και μέρος των χριστιανικών διδαχών ή αν το πάρουμε αντίστροφα οι χριστιανικές διδαχές στηρίζονται στις διδαχές τους εν μέρει.

 Οι άνθρωποι αυτοί ανακάλυψαν τη θεία αλήθεια με τη νόηση και την άσκηση στην αρετή τη λεγόμενη νίψη ήταν και οι δύο αυτοί φιλόσοφοι από όσο γνωρίζουμε υποδείγματα αρετής και συνέπειας στις αρχές τους.
Τότε οι φιλόσοφοι ήταν σαν ιερωμένοι και λειτουργούσαν  όπως οι ασκητές μοναχοί σήμερα είχαν λιγοστές βιοτικές ενασχολήσεις και απόλυτη αφοσίωση στο έργο τους. Εξάλλου ο μοναχισμός σε αυτές τις βάσεις στήθηκε από το μέγα μελετητή της Ηθικής φιλοσοφίας άγιο Βασίλειο και συνεπικουρήθηκε των υπολοίπων δυο μεγάλων θεολόγων.
Η Αρετή λοιπόν συμπληρώθηκε και τελειοποιήθηκε με τη Διδαχή του χριστιανισμού και ολοκληρώθηκε στο ζωντανό παράδειγμα του Ιησού και των αγίων όπως έγινε νωρίτερα και με τη παλαιά διαθήκη των φιλοσόφων την οποία ήρθε όχι να καταλύσει αλλά για να ολοκληρώσει και επομένως να τελειοποιήσει ως τέλειο παράδειγμα της.

Ο κορμός της φιλοσοφικής σκέψεως, από τον Πυθαγόρα έως τους Νεοπλατωνικούς συθέμελος εδράζεται επί της εννοίας της ΑΡΕΤΗΣ.
Με την εμφάνιση της Αρετής στο νοητικό μας "προσκήνιο" και την προσήλωση στις λεπτομέρειες της αναλύσεως της από τους Πυθαγόρα, Σωκράτη,  Πλάτωνα,  Αριστοτέλη και τους Στωικούς, η ουσία του ήθους των Ελλήνων δεν θα ήταν δυνατόν να βληθεί!
Για τούτο ταίριαξε η χριστιανική διδαχή στην Ελληνική γλώσσα και τα νοήματα της και αφομοιώθηκε καλύτερα από το πολιτιστικό της υπόβαθρο όπου ήδη εφάρμοζε ο Έλληνας το μεγαλύτερο μέρος της διδαχής του Χριστού .

Σήμερα νομίζω υστερούμε και στη διδαχή των πατέρων μας και πολύ περισσότερο στο παράδειγμα του Πατέρα μας.
Για τούτο φρονώ ότι χρειάζεται στο οπλοστάσιο της ζωής μας το φωτεινό παράδειγμα και η γνώση τους για τη ζωή.

Ο διάλογος του Πλάτωνος "Κρατύλος" δίνει μιαν πρώτη όψη της σημασίας της Αρετής, η οποία είναι μόνον η αρχή της μεγάλης πορείας για την κατανόηση και ιεράρχηση των ιδιοτήτων τις οποίες οφείλει να τελειοποιεί ο Έλληνας , ιδία για να επιτελεσθεί η κάθαρση αμφοτέρων των φορέων του, τόσον του σωματικού όσον και του ψυχικού.

"ΑΡΕΤΗ ΔΕ ΑΔΕΣΠΟΤΟΝ, ΗΝ ΤΙΜΩΝ ΚΑΙ ΑΤΙΜΑΖΩΝ ΠΛΕΟΝ ΚΑΙ ΕΛΛΑΤΟΝ ΑΥΤΗΣ ΕΚΑΣΤΟΣ ΗΞΕΙ"
(Η Αρετή είναι κτήμα αδέσποτον, ανάλογα προς την εκτίμησιν ή την περιφρόνησιν που θα της δείξει ο καθένας σας, θα πάρει και μεγαλύτερο, ή μικρότερο μερίδιο.)Πλάτωνος "Πολιτεία" 617Ε.

Ο ορισμός τον οποίο δια της αναλύσεως δίνει ο Σωκράτης επισημαίνει την αεί ρέουσαν κατάστασιν της Αρετής,
την οποία οφείλομε συνεχώς να παρακολουθούμε,
όχι επειδή η Αρετή είναι αναξιόπιστη και ασύλληπτη,
αλλά διότι η ψυχική θέση του θνητού, όταν ευρίσκεται σε εγρήγορση και επιθυμεί να την κατακτήσει, ευρίσκεται σε συνεχή ροή και κινδυνεύει να παρασυρθεί από περιοριστικές, δογματικές και εξ αποκαλύψεως "μοναδικές αλήθειες" και να μην παραμείνει σταθερά  στην αναζήτηση η οποία είναι η  κ ί ν η σ η  των τεσσάρων ρεουσών της Αρετής των οποίων αυτή η κίνηση  θα οδηγεί την αναζήτηση όλο και πλησιέστερα στη ψηλάφηση της Αληθείας.

Προϋπόθεση αρρήκτων δεσμών Αθανάτων/θνητών είναι η θεωρητική γνώση και η πρακτική εφαρμογή των, εν χορώ, συντονισμένων τεσσάρων ιδιοτήτων της Αρετής:
ΣΩΦΡΟΣΥΝΗ,
ΑΝΔΡΕΙΑ,
ΦΡΟΝΗΣΗ,
ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

Ας τις γνωρίσουμε λίγο διεξοδικότερα:

ΣΩΦΡΟΣΥΝΗ = ΣΩ(ΤΗΡΙΑ) ΦΡΟ(ΝΗΣΕΩΣ), εγκράτεια ηδονών και λυπών(Κρατύλος 412a)

ΑΝΔΡΕΙΑ = ΑΝ(Δ)+ΡΕΙΑ = Μάχη κατά της αντιθέτου ροής και παρά το δίκαιον.(413e)

ΦΡΟΝΗΣΙΣ = Κατα νόησις φοράς της ροής είναι όνησις =ωφέλεια κινήσεως εκ της ροής (ΟΝΗΣΙΣ/ΝΟΗΣΙΣ) = ΣΩ(τηρία) ΦΡΟ(νήσεως) η φρόνησις.(411 d)

ΔΙΚΑΙΟΝ = ΔΙ(Κ)ΑΪΟΝ  Το διασχίζων με ταχύτητα το κάθε εμπόδιον!(412d)

Ποία η ροή στις  έννοιες αλήθεια και Αγαθόν;

ΑΛΗΘΕΙΑ = Θεία + άλη (Άλη=ορμή, κίνησις, περιπλάνησις, περιφορά), ή (π.χ. Αλήτης = ο περιπλανώμενος) (421b)

AΓΑΘΟΝ = Άγαστον + Θοόν το αξιοθαύμαστον (άγαστον) της ταχύτητος (θοόν)...όχι κάθε ταχύτητας άλλα μόνον μέρους της.(412c, 422a)

Ποία η η ερμηνεία της Καθάρσεως ως προς τις ανωτέρω ερμηνείες της Ροής;

ΚΑΘΑΡΣΙΣ = Άρσις κατά των εμποδίων της ροής (-ρίας) και Θάρσος, το Θαρσείν, θάρ(ση)σις κατά την επιδίωξην ιδανικού δημιουργούν
 κ ρ ά σ ι ν  α θ ά ν α τ ο ν.
ΚΑΘΑΡΣΙΣ =  ΑΘ + ΚΡΑΣΙΣ  (μετά αναγραμματισμού)Εις τον "Κρατύλο" ο Πλάτων ερμηνεύει τις τέσσαρις ιδιότητες της Αρετής χωρίς να τις συσχετίζει μεταξύ τους, αποδίδων όμως σε όλες το κοινό χαρακτηριστικό της ΡΟΗΣ.
Ο Πλάτων στους διαλόγους του αφιερώνει μεγάλα αποσπάσματα ή και ολοκλήρους διαλόγους στην ανάπτυξη των ιδιοτήτων αυτών.
Οι διάλογοι στους οποίους αναπτύσσει τις επί μέρους ιδιότητες, όχι όμως απομονωμένες και ασύνδετες, και τις οποίες συνεχώς επαναφέρει  στην συζήτηση, είναι οι εξής:

α. Στο διάλογο "Χαρμίδης" πραγματεύεται την ΣΩΦΡΟΣΥΝΗ

β. Στο διάλογο "Λάχης" την ΑΝΔΡΕΙΑ

γ. Στον "Φαίδων" την ΦΡΟΝΗΣΗ, με την πλέον ενδιαφέρουσα ανάλυση, αλλά και σε πολλούς διαλόγους...

δ. Στο διάλογο "Πολιτεία" ή "Περί Δικαίου ή Πολιτικός" την ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ , όπου στα δέκα βιβλία του διαλόγου αναπτύσσει διεξοδικώς την σημασίαν της δικαιοσύνης, η οποία στέφεται υπό των δώδεκα Βιβλίων των "Νόμων", η "Περί Νομοθεσίας Πολιτικός", τελευταίον γνήσιον έργον του φιλοσόφου.
Οι "Νόμοι" καλύπτουν το ένα πέμπτον του όλου σώματος του πλατωνικού έργου.
Ο Πλάτων προ του θανάτου του αφιέρωσε την ωριμότητα της σκέψεως του στο θέμα της Δικαιοσύνης, η οποία έν-θρονος προΐσταται, συντονίζουσα όλες μαζί τις ιδιότητες της Αρετής.