ΝΟ 2
ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΡΟΛΟΥ ΤΩΝ ΕΠΙΛΕΚΤΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ
Απο την εποχή του Ιερού Λόχου, των Θηβαίων και των Εταίρων του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι τον 19ο αιώνα, οι επίλεκτες ομάδες αποτελούσαν οργανικό τμήμα των αντίστοιχων στρατών στο πεδίο της μάχης.
βιβλίο:
Ιερός Λόχος - Η Ηγεμονία της Θήβας
Σειρά:Παγκόσμια Πολεμική Ιστορία: Πολεμιστές
Συγγραφέας: Ψαρουλάκης Γεώργιος
| |||
* Η ιστορία της Θήβας: από τον Κάδμο στον Επαμεινώνδα
* Ανταγωνισμός της Θήβας με την Αθήνα και την Σπάρτη
* Επαμεινώνδας και Πελοπίδας: οι εκφραστές της θηβαϊκής ισχύος
* Θηβαϊκή Ηγεμονία
* ο Ιερός Λόχος και οι καθοριστικές μάχες σε Δήλιο, Λεύκτρα, Μαντίνεια
* Το γενναίο και τραγικό τέλος του Ιερού Λόχου στην Χαιρώνεια
* Η παράδοση του Ιερού Λόχου δια μέσω χιλιετιών ελληνικής ιστορίας
Η Θήβα αποτέλεσε μία από τις τρεις πόλεις που μοιράστηκαν την ηγεμονία των Ελλήνων πριν από την επικράτηση του Φιλίππου της Μακεδονίας. Η ηγεμονία της Θήβας αν και συντομότερη από αυτής της Σπάρτης και της Αθήνας, ήταν λαμπρή και μετεωρική, συνοδεύτηκε δε από την άνοδο και λάμψη δύο εξαιρετικά ικανών ανδρών, οι οποίοι αποτέλεσαν δύο από τις καθοριστικότερες φιγούρες της ελληνικής ιστορίας, του Πελοπίδα και του Επαμεινώνδα.
Στο απόγειο της θηβαϊκής ισχύος, η κύρια έκφραση της δύναμης και του μεγαλείου της βοιωτικής πόλης ήταν ο περίφημος Ιερός Λόχος. Ένα σώμα 300 Θηβαίων, η μαχητική αξία των οποίων εξασφαλιζόταν με ατέλειωτες ώρες εκγύμνασης, εξάσκησης στα όπλα και πολεμικής ετοιμότητας, ενώ η ενότητα και η συνοχή τους ως σώμα διασφαλιζόταν με αδιάρρηκτους δεσμούς φιλίας και συντροφικότητας που συνέδεαν τα 150 "ζεύγη" ιερολοχιτών.
Η μεγαλειώδης όσο και τραγική -ως προς την κατάληξή της- ιστορία του θηβαϊκού Ιερού Λόχου, μαζί με την μεγαλειώδη πορεία της πόλης τους προς την πανελλήνια κυριαρχία, αποτελούν το αντικείμενο αυτής της συναρπαστικής μονογραφίας.
Το σώμα των Εταίρων του Μεγάλου Αλεξάνδρου
Ο Στρατός της Αρχαίας Μακεδονίας θεωρείται ως μία απο τις πιο άρτιες πολεμικές μηχανές που έχει δει ο (αρχαίος) κόσμος.
Απέκτησε ισχύ και έφτασε στο απόγειο της δόξας του επι Φιλλλίπου Β' και του υιού του Αλέξανδρου.
Οι τακτικές και στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις/αναβαθμίσεις που έκανε ο Φίλιππος ''έχτισαν'' τον στρατό που θα κατέλυε ολόκληρη την Πέρσικη Αυτοκρατορία.
Οι Μακεδόνες ήταν απλοί χωρικοί,ορεσίβιοι που πολεμούσαν περιστασιακά και μόνο σε περιπτωση απειλής.
Ήταν γενναίοι και δυνατοί άνδρες,αλλά απο τακτική και πολεμική σκέψη δε γνώριζαν και πολλά.
Ο Φίλλιπος έκανε τον πόλεμο και την στρατιωτική εκγύμναση τρόπο ζωής των Μακεδόνων και τους εμφύσησε τις αξίες της πίστης, υπακοής, σεβασμού, πειθαρχίας, γενναιότητας και απόλυτης αφοσίωσης στον βασιλιά.
Η δημιουργία επαγγλεματικού στρατού ήταν καταλυτικός παράγοντας για την διημιουργία του ισχυρότατου Μακεδονικου στρατού.
Η εισαγωγή της Σάρισσας στην Φάλλαγγα,καθώς και η συνεχής εξάσκηση του πεζικού,των τοξοτών,των ελαφρών ιππέων και των εταίρων για συντονισμένες μεταξύ τους κινησεις και επιθέσεις έφερε τον Μακεδονικό στρατό ''ένα βημά'' μπροστά απο τους υπόλοιπους στρατούς της αρχαιότητας.
Στον στρατό της Μακεδονίας αναπτύχθηκε ιδιαίτερο και το μηχανικό σώμα,αφού ο Φίλιππος συγκέντρωσε στις τάξεις του τους καλύτερους μηχανικούς της αρχαιότητας.
ΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΙΠΠΙΚΟ
Το βαρύ Μακεδονικό Ιππικό περιελάμβανε το σώμα των ''Εταίρων'',του οποίου οι άντρες προέρχονταν απο γόνους ευγενικών οικογενειών της Μακεδονίας που απο νεαρή ηλικία εκπαιδεύονταν στην ιππική τέχνη και πολλοί απο αυτούς υπηρετούσαν ως βασιλικοί παίδες στην αυλή του Φιλλίπου.
Επίσης περιελάμβανε το συμμαχικό Θεσσαλικό ιππικό.
Το ιππικό των Εταίρων χωρίζονταν σε 8 ίλες,που η κάθε μία είχε δύναμη 200 αντρών,εκτός απο την βασιλική ίλη που περιελάμβανε 300 ιππείς.'Ηταν εξοπλισμένοι με ένα 12ποδο δόρυ,και είχαν βαριά θωράκιση.Η δύναμη των Εταίρων,ήταν η ταχύτητα,η ευελιξία,η ποιότητα των ανδρών και της εκπαίδευσης τους.
Το μεγάλο όπλο της ήταν η ''ωστική δύναμη'',η ώθηση με την οποία έσπαγε της γραμμές των εχθρών.
Το ιππικό των Θεσσαλών,υπο τον Κάλλα είχε παρόμοια οργάνωση με αυτή των εταίρων.Ωστόσο είχαν μικρότερο δόρυ και πολεμούσαν σε πιο ''χαλαρή'' παράταξη.
Όπως απο το Μακεδονικό ιππικό ξεχώριζε η βασιλική ίλη, στην οποία πολεμούσε και ο Αλέξανδρος, αντίστοιχα στο Θεσσαλικό ιππικό ξεχώριζε η Φαρσαλική Ίλη, που ήταν απο τα πλέον επίλεκτα τμήματα του Μακεδονικού Στρατού.
Ακόμη απο το ελαφρύ ιππικό,υπήρχαν οι ''πρόδρομοι''που κάλυπταν τα άκρα του Μακεδονικού στρατού στην μάχη και εκτελούσαν αποστολές αναγνώρισης.
Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΦΑΛΑΓΓΑ :Η Μακεδονική Φάλλαγγα επινοήθηκε απο τον Φίλλιπο και έκανε το πεζικό των Μακεδόνων ανίκητο.
Ο Φίλλιπος πέρασε πολλά χρόνια της ζωής του στην Θήβα, όπου είχε την ευκαιρία να μελετήσει την στρατιωτική σκέψη του Επαμεινώνδα, που οι αρχές του ουσιαστικά οδήγησαν στην συγκρότηση της Φάλαγγας.
Οι Φαλαγγίτες ήταν επαγγελματίες στρατιώτες και πολεμούσαν με συνοχή σε λόχους με οχτώ σειρές βάθος συνήθως,των οποίων λόχων προίσταντο ένας λοχαγός,άνδρας διακεκριμένος για την ανδρεία και το θάρρος του.
Ο Λοχαγός πολεμούσε στην πρώτη σειρά, ωστόσο υπήρχε και ένας δεύτερος αρχηγός του λόχου στις πίσω σειρές,έτσι ώστε αυτές αφενός να μην χάνουν το ηθικό και την δυναμική τους,και αφετέρου να είναι αξιόμαχες σε περίπτωση που η Φάλλαγα εκτελούσε ''αναστροφή'',η επιτίθονταν απο τους εχθρούς απο τα πλάγια.
Κάθε Φαλαγγίτης είχε ως κύριο όπλο την σάρισσα,ένα δόρυ 6 μέτρων(18 ποδιών).Τα δόρατα αυτά ήταν τόσο βαριά,ώστε χρειάζονταν να κρατιούνται και με τα δύο χέρια στην μάχη.
Σε μάχες σώμα με σώμα,αυτά τα όπλα ήταν κυριολεκτικά άχρηστα,καθώς δεν μπορούσαν να συκγκριθούν με την ταχύτητα του ξίφους.Εκεί όπου ήταν η πραγματική τους δύναμη ήταν στην συνοχή και στην πυκνή παράταξη,διημιουργώντας κυριολεκτικά ένα δάσος απο δόρατα,το οποίο αν διατηρούσε την συνοχή του ήταν αδύνατο να διασπαστεί απο τον εχθρό.
Πολλοί θεωρούν ότι η Φάλαγγα ήταν το ''επιθετικό όπλο'' του Μακεδονικού Στρατού.Αυτό ωστόσο δεν ισχύει.Η Φάλαγγα χρησιμοποιούνταν για να ''ακινητοποιεί'' τον εχθρό, ενώ το καθήκον της διάσπασης των εχθρικών γραμμών αναλάμβαναν οι ευκίνητοι και ταχείς Εταίροι.
Απο την παράταξη του λόχου υπήρχαν μπροστά 5 σάρισσες διαδοχικά.Ετσι η Μακεδονική φάλλαγα θεωρούνταν αδιαπέραστη απο μπροστά.
Οι υπόλοιποι φαλλαγγίτες κρατούσαν τις σάρισσες όρθιες σε ετοιμότητα,ενώ το ''τείχος'' που διημιουργούσαν οι σάρισσες των πίσω σειρών,μπορούσε να βοηθήσει και για την μείωση της δραστικότητας των βελών.
Ο μόνος τρόπος για να νικηθεί η φάλλαγα ήταν απο τα πλάγια.
Γραφικές αναπαραστάσεις της δομής ενός λόχου Φαλαγγιτών.
Οι πέντε πρώτες σειρές διακρίνονται που έχουν τις σάρισσες παραταγμένες,διημιουργώντας ενα ''απροσπέλαστο τείχος'' απο αιχμές δοράτων.Ακόμη και αν ένας στρατιώτης ''έσπαζε'' την πρώτη γραμμή της σάρισσας,ακολουθούσαν άλλες τέσσερεις....
Ο Στρατός της Αρχαίας Μακεδονίας θεωρείται ως μία απο τις πιο άρτιες πολεμικές μηχανές που έχει δει ο (αρχαίος) κόσμος.
Απέκτησε ισχύ και έφτασε στο απόγειο της δόξας του επι Φιλλλίπου Β' και του υιού του Αλέξανδρου.
Οι τακτικές και στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις/αναβαθμίσεις που έκανε ο Φίλιππος ''έχτισαν'' τον στρατό που θα κατέλυε ολόκληρη την Πέρσικη Αυτοκρατορία.
Οι Μακεδόνες ήταν απλοί χωρικοί,ορεσίβιοι που πολεμούσαν περιστασιακά και μόνο σε περιπτωση απειλής.
Ήταν γενναίοι και δυνατοί άνδρες,αλλά απο τακτική και πολεμική σκέψη δε γνώριζαν και πολλά.
Ο Φίλλιπος έκανε τον πόλεμο και την στρατιωτική εκγύμναση τρόπο ζωής των Μακεδόνων και τους εμφύσησε τις αξίες της πίστης, υπακοής, σεβασμού, πειθαρχίας, γενναιότητας και απόλυτης αφοσίωσης στον βασιλιά.
Η δημιουργία επαγγλεματικού στρατού ήταν καταλυτικός παράγοντας για την διημιουργία του ισχυρότατου Μακεδονικου στρατού.
Η εισαγωγή της Σάρισσας στην Φάλλαγγα,καθώς και η συνεχής εξάσκηση του πεζικού,των τοξοτών,των ελαφρών ιππέων και των εταίρων για συντονισμένες μεταξύ τους κινησεις και επιθέσεις έφερε τον Μακεδονικό στρατό ''ένα βημά'' μπροστά απο τους υπόλοιπους στρατούς της αρχαιότητας.
Στον στρατό της Μακεδονίας αναπτύχθηκε ιδιαίτερο και το μηχανικό σώμα,αφού ο Φίλιππος συγκέντρωσε στις τάξεις του τους καλύτερους μηχανικούς της αρχαιότητας.
ΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΙΠΠΙΚΟ
Το βαρύ Μακεδονικό Ιππικό περιελάμβανε το σώμα των ''Εταίρων'',του οποίου οι άντρες προέρχονταν απο γόνους ευγενικών οικογενειών της Μακεδονίας που απο νεαρή ηλικία εκπαιδεύονταν στην ιππική τέχνη και πολλοί απο αυτούς υπηρετούσαν ως βασιλικοί παίδες στην αυλή του Φιλλίπου.
Επίσης περιελάμβανε το συμμαχικό Θεσσαλικό ιππικό.
Το ιππικό των Εταίρων χωρίζονταν σε 8 ίλες,που η κάθε μία είχε δύναμη 200 αντρών,εκτός απο την βασιλική ίλη που περιελάμβανε 300 ιππείς.'Ηταν εξοπλισμένοι με ένα 12ποδο δόρυ,και είχαν βαριά θωράκιση.Η δύναμη των Εταίρων,ήταν η ταχύτητα,η ευελιξία,η ποιότητα των ανδρών και της εκπαίδευσης τους.
Το μεγάλο όπλο της ήταν η ''ωστική δύναμη'',η ώθηση με την οποία έσπαγε της γραμμές των εχθρών.
Το ιππικό των Θεσσαλών,υπο τον Κάλλα είχε παρόμοια οργάνωση με αυτή των εταίρων.Ωστόσο είχαν μικρότερο δόρυ και πολεμούσαν σε πιο ''χαλαρή'' παράταξη.
Όπως απο το Μακεδονικό ιππικό ξεχώριζε η βασιλική ίλη, στην οποία πολεμούσε και ο Αλέξανδρος, αντίστοιχα στο Θεσσαλικό ιππικό ξεχώριζε η Φαρσαλική Ίλη, που ήταν απο τα πλέον επίλεκτα τμήματα του Μακεδονικού Στρατού.
Ακόμη απο το ελαφρύ ιππικό,υπήρχαν οι ''πρόδρομοι''που κάλυπταν τα άκρα του Μακεδονικού στρατού στην μάχη και εκτελούσαν αποστολές αναγνώρισης.
Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΦΑΛΑΓΓΑ :Η Μακεδονική Φάλλαγγα επινοήθηκε απο τον Φίλλιπο και έκανε το πεζικό των Μακεδόνων ανίκητο.
Ο Φίλλιπος πέρασε πολλά χρόνια της ζωής του στην Θήβα, όπου είχε την ευκαιρία να μελετήσει την στρατιωτική σκέψη του Επαμεινώνδα, που οι αρχές του ουσιαστικά οδήγησαν στην συγκρότηση της Φάλαγγας.
Οι Φαλαγγίτες ήταν επαγγελματίες στρατιώτες και πολεμούσαν με συνοχή σε λόχους με οχτώ σειρές βάθος συνήθως,των οποίων λόχων προίσταντο ένας λοχαγός,άνδρας διακεκριμένος για την ανδρεία και το θάρρος του.
Ο Λοχαγός πολεμούσε στην πρώτη σειρά, ωστόσο υπήρχε και ένας δεύτερος αρχηγός του λόχου στις πίσω σειρές,έτσι ώστε αυτές αφενός να μην χάνουν το ηθικό και την δυναμική τους,και αφετέρου να είναι αξιόμαχες σε περίπτωση που η Φάλλαγα εκτελούσε ''αναστροφή'',η επιτίθονταν απο τους εχθρούς απο τα πλάγια.
Κάθε Φαλαγγίτης είχε ως κύριο όπλο την σάρισσα,ένα δόρυ 6 μέτρων(18 ποδιών).Τα δόρατα αυτά ήταν τόσο βαριά,ώστε χρειάζονταν να κρατιούνται και με τα δύο χέρια στην μάχη.
Σε μάχες σώμα με σώμα,αυτά τα όπλα ήταν κυριολεκτικά άχρηστα,καθώς δεν μπορούσαν να συκγκριθούν με την ταχύτητα του ξίφους.Εκεί όπου ήταν η πραγματική τους δύναμη ήταν στην συνοχή και στην πυκνή παράταξη,διημιουργώντας κυριολεκτικά ένα δάσος απο δόρατα,το οποίο αν διατηρούσε την συνοχή του ήταν αδύνατο να διασπαστεί απο τον εχθρό.
Πολλοί θεωρούν ότι η Φάλαγγα ήταν το ''επιθετικό όπλο'' του Μακεδονικού Στρατού.Αυτό ωστόσο δεν ισχύει.Η Φάλαγγα χρησιμοποιούνταν για να ''ακινητοποιεί'' τον εχθρό, ενώ το καθήκον της διάσπασης των εχθρικών γραμμών αναλάμβαναν οι ευκίνητοι και ταχείς Εταίροι.
Απο την παράταξη του λόχου υπήρχαν μπροστά 5 σάρισσες διαδοχικά.Ετσι η Μακεδονική φάλλαγα θεωρούνταν αδιαπέραστη απο μπροστά.
Οι υπόλοιποι φαλλαγγίτες κρατούσαν τις σάρισσες όρθιες σε ετοιμότητα,ενώ το ''τείχος'' που διημιουργούσαν οι σάρισσες των πίσω σειρών,μπορούσε να βοηθήσει και για την μείωση της δραστικότητας των βελών.
Ο μόνος τρόπος για να νικηθεί η φάλλαγα ήταν απο τα πλάγια.
Γραφικές αναπαραστάσεις της δομής ενός λόχου Φαλαγγιτών.
Οι πέντε πρώτες σειρές διακρίνονται που έχουν τις σάρισσες παραταγμένες,διημιουργώντας ενα ''απροσπέλαστο τείχος'' απο αιχμές δοράτων.Ακόμη και αν ένας στρατιώτης ''έσπαζε'' την πρώτη γραμμή της σάρισσας,ακολουθούσαν άλλες τέσσερεις....
Ο τελευταίος αντιπρόσωπος των επίλεκτων μονάδων αυτού του τύπου που διατηρήθηκαν μέχρι τα τέλη σχεδόν του 19ου αιώνα ήταν η Αυτοκρατορική Φρουρά του Μεγάλου Ναπολέοντα.
Τα όπλα που διέθετε και οι τακτικές της δεν διέφεραν απο αυτά των υπολοίπων μονάδων.Ηταν εξοπλισμένη με τα τυπικά για την εποχή της μουσκέτα πυρόλιθου με ξιφολόγχη ,ενώ το λειόκαννο εμπροσθογεμές πυροβόλο ήταν το κύριο όπλο υποστήριξης.
Οι βασικές τακτικές της φρουράς ήταν γραμμικές: η τυπική αμυντική διάταξη συνίσταται συνήθως στο σχηματισμό μιας ή δύο το πολύ γραμμών που έβαλαν ομαδικά κατά του αντιπάλου. Ενώ κατα την επίθεση η μονάδα προχωρούσε σε διάταξη γραμμής βάλλοντας κατα διαστήματα όταν δε πλησίαζε αρκετά τον εχθρό συσπειρώνοταν σε διαταξη φάλαγγας βάθους δύο ή τριών παραπάνω γραμμών για την τελική έφοδο.
Το 1820 το σύστημα αυτό είχε ηλικία 200 ετών.
Τα πρώτα δείγματα διαφοροποίησης της φύσης και του ρόλου των επίλεκτων μονάδων παρουσιάστηκαν στα μέσα του 18ου αιώνα.Κατα τη διάρκεια των γαλλοβρετανικών αποικιακών πολέμων στη βόρεια Αμερική , οι Βρετανοί δημιούργησαν μονάδες αποίκων επιλεγμένων με βάση τη γνώση και την εμπειρία τους απο την άγρια φύση της περιοχής όπως οι Ρότζερ Ρέιντζερς για να αντιμετωμίσουν τους Γάλλους αποίκους και τους Ινδιάνους. Οι μονάδες αυτές όπως άλλωστε και οι αντίπαλοι τους δεν ακολουθούσαν τις ευρωπαικές γραμμικές τακτικές αλλα μάχονταν σε μικρές ανεξάρτητες ομάδες σε ένα πόλεμο που ουσιαστικά ήταν μια σειρά απο ενέδρες και σύντομες αλλά βίαιες αψιμαχίες.
Αργότερα κατα τη διάρκεια του πολέμου για την Αμερικάνικη Ανεξαρτησία οι Βρετανοί αναγκάστηκαν , να δημιουργήσουν μόνιμες μονάδες ελαφρού πεζικού, για να καλύψουν τα πλευρά των συνταγμάτων τους απο ανάλογους σχηματισμούς των αποίκων.
Ενα όπλο που έκανε την εμφάνιση του εκείνη την εποχή στη βόρεια Αμερική προερχόμενο αρχικά απο τη γερμανία κα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των τακτικών αυτώνήταν το εμπροσθογεμές τυφέκιο με ραβδωτή κάννη -rifle-.To όπλο αυτό άν και βαρύτερο και με μικρότερο ρυθμό βολής απο το μουσκέτο λόγω της διαδικασίας γεμισματος του[η σφαίρα έπρεπε να τυλιχτει σε πανί βουτηγμένο σε λίπος και κατόπιν να κτυπηθεί με ένα ξύλινο σφυρί για να κατέβει μέσα απο τις ραβδώσεις] είχε σημαντικά μεγαλύτερη ακρίβεια και βεληνεκές.
Στα χέρια ενός επιδέξιου σκοπευτή με γνώση των εδαφικών χαρακτηριστικών της περιοχής ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματικό.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
